در جهان هستی تمام پدیده ها در مسیر معینى در حرکتند و دستگاه هاى جهان همچون لشکر انبوهى هستند که به واحدهاى منظم تقسیم شده و به سوى مقصد معینى در حرکت می باشند. یک نگاه به صحنه جهان آشکار مى سازد که نه تنها اعضا و پیکر یک موجود زنده، بلکه تمام موجودات مختلف جهان نیز هماهنگى مخصوصى با هم دارند. این ها نشانه وجود یک نظام معیّن در عالم هستى است. این حقیقت در برابر وجدان همه کس ظاهر است که نظم در هر دستگاهى باشد حکایت از «عقل و فکر و نقشه و هدف» مى کند.

برای شناخت هر موجودی اعم از مادی و غیر مادی، تنها کافی است اثر آن را بشناسیم، نه آن که خود آن جسم در مغز ما جای گیرد و برای شناخت هر موجودی تنها یک اثر کافی است، همانند حس بینایی و لامسه و... ، حال برای شناخت خدا، مشاهده  آثار بی نهایت از علم و قدرت خداوند کافی نیست؟

در آیات 37 ـ 40 سوره یس از تاریکی شب و نور آفتاب به عنوان دو آیت الهى یاد شده. نور آفتاب که روشنایی، نزول قطرات باران، نمو گیاهان، شکفتن غنچه ها، رسیدن میوه ها، حتى تولید برق و انواع محصولات صنعتى و هر حرکت و جنبشی به این منبع بزرگ انرژى ختم مى شود، اگراین منبع عظیم نبود، همه جا خاموش، بى روح و بى حرکت بود. تاریکى شب هم، از نظر تعدیل نور آفتاب و تأثیر عمیق آن در آرامش جسم و جان و جلوگیرى از خطرات تابش یک نواخت نور خورشید یک امر حیاتى براى انسانهاست.

طبق آیه 62 سوره فرقان نظام حاکم بر شب و روز که متناوبا جانشین هم می شوند، دلیل روشنی بر وجود خدا و وجوب شکرگذاری انسان می باشد. پیدایش این نظام بر اثر گردش زمین به دور خویش است و تغییرات تدریجى و منظم آن به خاطر تمایل محور آن نسبت به مدارش است که باعث وجود فصل هاى چهارگانه می شود. اگر زمین  حرکت تندتر یا کندتری از امروز داشت تعادل دمایی از بین می رفت، و قوّه گریز از مرکز، آن قدر بالا مى رفت که موجودات زمینى را به خارج از کره زمین پرتاب مى کرد.

خداوند در آیه 96 سوره انعام مى فرماید: «و الشمس و القمر حسبانا». حُسْبان به معنى حساب کردن است و در اینجا منظور، گردش منظم این دو کره آسمانى، یا تحت نظام و حساب بودن این دو کره است. احتمال اول، اشاره به یکى از نعمت هاى خداوند و احتمال دوم اشاره به یکى از دلائل اثبات وجود خدا دارد. تعادل دقیق در میان نیروى جاذبه این کرات و نیروى گریز از مرکز آنها که در سیر منظم آنها لحظه اى وقفه یا کم و زیاد ایجاد نمى کند در سایه یک علم و قدرت بى انتها امکان پذیر است.