آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند در آیه 96 سوره انعام مى فرماید: «و الشمس و القمر حسبانا». حُسْبان به معنى حساب کردن است و در اینجا منظور، گردش منظم این دو کره آسمانى، یا تحت نظام و حساب بودن این دو کره است. احتمال اول، اشاره به یکى از نعمت هاى خداوند و احتمال دوم اشاره به یکى از دلائل اثبات وجود خدا دارد. تعادل دقیق در میان نیروى جاذبه این کرات و نیروى گریز از مرکز آنها که در سیر منظم آنها لحظه اى وقفه یا کم و زیاد ایجاد نمى کند در سایه یک علم و قدرت بى انتها امکان پذیر است.

خداى متعال به این مطلب در آیه 96 سوره «انعام» اشاره کرده، مى فرماید: (و خورشید و ماه را وسیله حساب در زندگى شما قرار داد)؛ «وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ حُسْباناً».
«حُسْبان»؛ (بر وزن لقمان) مصدر، از ماده «حساب»، به معنى حساب کردن است، و در اینجا ممکن است منظور این بوده باشد که گردش منظم و سیر مرتب این دو کره آسمانى (البته منظور از حرکت آن، در نظر ما است که ناشى از حرکت زمین است) موجب مى شود که شما بتوانید برنامه هاى مختلف زندگى خود را تحت نظام و حساب در آورید.
بعضى از مفسران نیز احتمال داده اند: منظور از جمله بالا این است که خود این دو کره آسمان، تحت نظام و حساب و برنامه است.
بنابراین، در صورت اول اشاره به یکى از نعمت هاى خداوند است براى انسان ها، و در صورت دوم اشاره به یکى از نشانه هاى توحید و دلائل اثبات وجود خدا است.
و ممکن است اشاره به هر دو معنى بوده باشد.
در هر صورت، این موضوع، بسیار جالب توجه است که میلیون ها سال کره زمین به دور خورشید، و ماه به دور زمین گردش مى کند، و بر اثر آن قرص آفتاب در برابر برج هاى دوازده گانه فلکى در نظر ما زمینیان گردش مى نماید، و قرص ماه با هلال منظم خود و تغییر تدریجى و نوسان مرتب ظاهر مى شود، این گردش به قدرى حساب شده است که حتى لحظه اى پس و پیش نمى شود.
اگر طول مسیر زمین را به دور خورشید در نظر بگیریم که در یک مدار بیضى شکل که شعاع متوسط آن 150 ملیون کیلومتر است مى گردد، با آن نیروى عظیم جاذبه آفتاب، و همچنین کره ماه که در هر ماه مسیر دایره مانند خود را با شعاع متوسط 384 هزار کیلومتر طى مى کند و نیروى عظیم جاذبه زمین دائماً آن را به سوى خود مى کشد.
آنگاه متوجه خواهیم شد که چه تعادل دقیقى در میان نیروى جاذبه این کرات از یکسو، و نیروى گریز از مرکز آنها از سوى دیگر، برقرار شده که در سیر منظم آنها لحظه اى وقفه یا کم و زیاد ایجاد نمى کند، و این ممکن نیست مگر در سایه یک علم و قدرت بى انتها که هم طرح آن را بریزد و هم آن را دقیقاً اجرا کند.
و لذا در پایان آیه مى فرماید: (این اندازه گیرى خداوندى است که هم توانا است و هم دانا)؛ «ذلِکَ تَقْدیرُ الْعَزیزِ الْعَلیمِ». (1)