اولا: پيام هاى رحمانى با القائات شيطانى از نظر محتوا و ماهيت، زمين تا آسمان فرق دارد، و محتواى هريك معرّف آن است. ثانیا: هنگامى كه پيامبر(ص) با جهان ماوراى طبيعت يا پيك وحى تماس پيدا مى كند با شهود درونى اين حقيقت را به وضوح در مى يابد كه ارتباط او با خدا است؛ درست همانند اين كه ما قرص خورشيد را مى بينيم. اگر كسى بگويد شما از كجا مى دانى كه الان در بيدارى قرص آفتاب را مى بينى؟ شايد خواب باشى! مسلّماً به این گفته هرگز اعتنا نمى كنيم، چون احساسى را كه داريم براى ما غير قابل ترديد است.

از آيات قرآن بر مى آيد كه «وحى» معانى مختلفى دارد، بعضى تكوينى است و بعضى تشريعى و در هفت معناى زير به كار رفته است: 1- وحى تشريعى كه بر پيامبران نازل مى شد. 2- الهام به غير انبياء. 3- پيام الهى به فرشتگان. 4- پيام با اشاره. 5- القائات مرموز شيطانى. 6- تقدير قوانين الهى در جهان تكوين. 7- آفرينش غريزه ها. نزول وحى بر پيامبران نيز به صورت هاى مختلفى بوده از جمله: 1- نزول ملک و مشاهده فرشته وحی. 2- شنیدن صدای فرشته بدون مشاهده او. 3- الهام به قلب. 4- خواب و رویای صادقه.

در این که منظور از القائات شیطان نسبت به پیامبر(ص) که در آیه 52 سوره حج آمده چیست، نظراتی وجود دارد که مناسبترین آن ها این است: این آیه اشاره به فعالیت هاى شیاطین و وسوسه هاى آنها در برابر برنامه هاى سازنده انبیاء است؛ چرا که آنها همیشه مى خواستند با القائات خود این برنامه ها و تقدیرها را بر هم بزنند، اما خدا مانع از آن مى شد.

داستان «غرانیق» مى گوید: شیطان دو جمله شرک آلود را به عنوان آیه قرآن به پیامبر(ص) القا کرد که با بیان آن مشرکان خوشحال شدند و لذا جبرئیل نازل شد و گفت: این ها از القائات شیطان بود، نه وحی. لکن در آیه 52 سوره فتح، چیزى که مخالف مسأله عصمت انبیاء باشد وجود ندارد؛ بلکه آیه تأکیدى بر مسأله عصمت است؛ زیرا مى گوید: خداوند انبیاى خود را به هنگام دریافت وحى یا تصمیم بر کارهاى دیگر، از القائات شیطانى حفظ مى کند.

درباره علت مهلت دادن به شیطان باید به چند نکته توجه کرد: اولا: شیطان پیش از اینکه به سبب خودخواهی اش گمراه شود، تا سالها مطیع اوامر الهی بود ودر ردیف فرشتگان درآمده بود. ثانیا: اگر انسانها باسوءاستفاده از اختیارشان، درب ورود وسوسه های شیطان را به خود نگشایند، ابلیس نیز نمی تواند به زور گمراهشان کند. ثالثا: خداوند با این مهلت دادن مجازات شیطان را سنگین تر می کند و مهمتر از همه اینکه وسوسه های شیطان بهترین محک انسانهای مومن است تا به وسیله مقابله با القائات شیطانی مسیر کمال را پیش بگیرند.