این سوره از پنج بخش مهم تشکیل یافته است: 1 ـ مسأله دعوت به توحید خالص. 2 ـ مسأله معاد. 3 ـ بیان اهمیت قرآن مجید. 4 ـ بیان سرنوشت اقوام پیشین و مجازات دردناک الهى نسبت به تکذیب کنندگان آیات حق. 5 ـ بحثی پیرامون مسأله توبه.
خواننده این سوره امیدش قطع نخواهد شد، و پاداش کسانى که از خدا مى ترسند به او عطا مى شود. شرف دنیا و آخرت به او مى دهند و بدن او بر آتش دوزخ حرام مى شود.
آیه «وَ الَّذِینَ اجْتَنَبُوا الطّاغُوتَ...» درباره سلمان فارسى، ابوذر غفارى و زید بن عمرو نازل شده که در عصر جاهلیت مى گفتند: «لا اِلهَ اِلاَّ اللّه»، و آیه «أَ فَمَنْ حَقَّ عَلَیْهِ کَلِمَةُ الْعَذابِ...» در مورد ابوجهل نازل شده است.
این آیه درباره جمعى از صحابه پیامبر(ص) نازل شد که ملالت خاطرى پیدا کرده بودند، و عرض کردند: اى رسول خدا، حدیثى براى ما بیان کنید تا زنگار ملالت را از دل هاى ما بزداید.
این آیه درباره بت پرستان مکّه نازل شد که پیامبر(ص) و یا خالد که از طرف پیامبر(ص) مأمور شکستن بت معروف «عُزّى» شد و با تبر آنرا در هم شکست، را از خشم بت ها بر حذر مى داشتند.
طبق آیه 23 سوره زمر، قرآن کتابی است که آیاتش با یکدیگر هماهنگ مى باشد، تضاد و اختلافى در میان آنها نیست، و با اینکه مباحث مختلف در آن تکرار شده اما هرگز ملال آور نیست. قرآن در دل هاى آماده خوفى ایجاد مى کند که مایه بیدارى است و پوست و قلبشان نرم و آماده پذیرش ذکر خدا مى گردد.
قالَ الصّادقُ عليه السّلام :
مَنْ دَمِعَتْ عَيْنُهُ فينَا دَمْعَةً لِدَمٍ سُفِکَ لَنا اَوْ حَقٍّ لَنا نُقِصْناهُ اَوْ عِرْضٍ اُنْتُهِکَ لَنا اَوْلاَِحَدٍ مِنْ شيعَتِنا بَوَّاءهُ اللّهُ تَعالى بِها فِى الْجَنَّةِ حُقُباً.
امالى شيخ مفيد، ص 175