زاهد، بى تكلّف و در كمالِ قناعت زندگى مى كند تا ديگران را به آسايش برساند. او از اينكه نيازمندان بخورند و بپوشند، بيشتر از آن لذّت مى برد كه خود بخورد و بپوشد. «همدردى» و شركت عملى در غم محرومان و مستمندان، يكى ديگر از انگيزه هاى زاهد است؛ یعنی اگر امكانات اجازه نداد به دیگری کمکی کند لااقل سعى مى كند به صورت محروم ترين افراد جامعه زندگى كند تا از رنج و درد محرومان، بكاهد. «آزادگى» نيز از ديگر انگيزه هاى زاهد است؛ زهد و قناعت، از آنجا كه نيازها را كم مى كند، آدمى را از قيد اسارت در برابر اشخاص و اشياء رها مى سازد.

در نهج البلاغه دو ديدگاه درباره «دنيا» وجود دارد؛ ديدگاه ابزارىِ جهان و ديدگاه هدفىِ آن. اگر امكانات اين جهان، مال ها، ثروت ها، مقام ها و نعمت ها، وسيله اى براى وصول به سعادت جاويدان و زندگى شايسته سراى آخرت باشد چيزى از آن بهتر نيست و اگر همانند بُتى گردد كه انسان در برابر آن سجده كند، چيزى از آن بدتر نيست. ديدگاه نخست، انسان ها را به پاكى، تقوا، آزادگى و عزّت فرا مى خواند و ديدگاه دوم، به حرص و آز و ظلم و بيدادگرى و ذلّت.

بعد از این که حضرت سیدالشهدا(ع) گروه عظیمی از دلاوران سپاه کوفه را به هلاکت رساند، سپاهیان کوفه ایشان را از هر طرف محاصره کرده، بین ایشان و خیمه گاه فاصله ایجاد نموده و به خیمه گاه حمله کردند. در این هنگام حضرت سیدالشهدا با جمله ای که نشان دهنده عالی ترین اصول انسانيّت و شرافت انسانى و اخلاق بشرى است سپاهیان کوفه را شرمنده ساخته و از حمله به سوی خیمه گاه منصرف ساختند. ایشان فرمودند: اگر دين نداريد و از حسابرسى روز قيامت نمى ترسيد لااقل در دنياى خود آزاده باشيد... .

عبيدالله بن زیاد مردم را در مسجد گرد آورد و به منبر رفت. وقتی به امام حسین(ع) و امیرالمومنین (ع) جسارت کرد، عبدالله بن عفیف فریاد زد: اى پسر مرجانه! دروغگو پسر دروغگو تو و پدرت هستید و آن كسى است كه تو را به اين مقام منصوب كرد و پدر او است. اى دشمن خدا! آيا فرزندان پيامبران را مى كشيد و آنگاه بر منبر مسلمانان، اين گونه سخن مى گوييد؟ ابن زیاد بعد از جلب او دستور داد گردنش را زدند و بدنش را در محله «سبخه» كوفه به دار آويختند.

راه مبارزه با ريا، دو چيز است: نخست توجّه به علل و ريشه هاى آن براى خشكانيدن و نابود كردن آنها، و سپس مطالعه در پيامدهاى آن براى آگاه شدن از عواقب دردناكى كه در انتظار آلودگان به اين اخلاق مذموم است. ريشه ريا همان «شرك افعالى» و عدم توجّه به حقيقت توحيد است؛ اگر توجه کنیم که عزّت و ذلّت و روزى و نعمت به دست خداست و دلهاى مردم نيز در اراده و اختيار اوست هرگز به خاطر جلب رضاى اين و آن اعمال خود را آلوده به ريا نمى كنيم!