دلائل النبوّة

معرفی کتاب «دلائل النبوه»

کتاب «دلائل النبوه و معرفه احوال صاحب الشریعه» توسط ابوبکراحمد بن حسین ابن على بیهقى (384-458 ق) نوشته شده است. این کتاب در زمینه سیره نبوى و زندگانى نیاکان نبى اکرم(ص)، اخلاق، معجزات، و بشارت هاى انبیاى گذشته بر ظهور آن حضرت است. بیهقى آن را بر اساس روایات و به شیوه موضوعى مرتب کرده است. این کتاب یکى از مهم ترین و معتبرترین منابع مورخان و سیره نویسان پس از بیهقى به شمار مى رود و از حیث سند آن چنان معتبر است که مورخان و محدثان متاخر، هنگام نقل مطالب بیهقى، سند آنها را حذف کرده و مثلاً مى نوشتند: «بیهقى روایت کرده است». از ابعاد اهمیت کتاب «بیهقى» یکى نقل هاى مستند تاریخى وى و دیگرى نقل هاى او از کتاب «مغازى» نوشته «موسى بن عقبه» است. کتاب مغازى از بین رفته و در دست نیست، اما بخش عمده اى از مطالب آن در کتاب دلائل بیهقى نقل و حفظ شده است.

سیر أعلام النبلاء

معرفی کتاب «سیر اعلام النبلاء»

کتاب «سیر اعلام النبلاء» توسط شمس الدین ابوعبدالله محمد بن احمد بن عثمان ذهبى (673-748 ق) نگاشته شده است و از منابع مهم اهل سنت در زمینه صحابه شناسى، سیره شناسى و شناخت رجال و طبقات راویان احادیث نبوى به شمار مى رود و مورد توجه بسیارى از سیره نویسان و مورخان پس از وى واقع شده است. این کتاب با نام هاى مختلفى در میان علما شناخته شده است. اما عنوان اصلى کتاب که در نسخه هاى عصر مولف موجود است همان «سیر اعلام النبلاء» مى باشد. ذهبى از جمله معدود دانشمندانى است که از آثار علمى دانشمندان شیعه به ویژه در زمینه تاریخ و تراجم استفاده کرده و بخش هاى عمده اى از آثار، آنان را نقل کرده است. و با توجه به مفقود بودن این آثار مى توان لااقل بخشى از محتواى آنها را از کتاب هاى ذهبى استخراج و استفاده کرد. ذهبى از نزدیک ترین دوستان و مریدان ابن تیمیه بوده و بر همین اساس کینه توزى ها و دشمنى هاى خاص با شیعیان و عقاید شیعه داشت؛ او اصطلاحاتى را در ردّ و تضعیف راویان شیعه ذکر کرده که مورد توجه علماى اهل سنت واقع شده است. برخى از این تعابیر عبارتند از: متهمٌ فى دینه، قلیل الدین، متروکٌ، دجّالٌ، کذّابٌ و مجهولٌ. البته او على رغم چنین رفتارى که با شخصیت ها و علماى شیعه داشته، آثار علماى شیعه را در ردیف منابع دست اول خود براى تدوین کتاب هایش قرار داد و حتى از علماى برجسته شیعه تجلیل و تمجید فراوانى به عمل آورده است. کتاب هاى ذهبى براى محققان و علماى شیعه از چند نظر داراى اهمیت است که وجود مطالب و احادیث شیعه در آثار وى از این قبیل است.
 

إمتاع الأسماع

معرفی کتاب «امتاع الاسماع»

این کتاب تالیف تقى الدین ابو محمد (ابو العباس) احمد بن على بن عبد القادر بن محمد بن ابراهیم مقریزى شافعى مصرى (766 ـ 845ق) از مورخان بر جسته اهل سنت مى باشد که یکى از مهم ترین منابع تاریخ اسلام و سیره نبوى به شمار مى رود. نام اصلى و کامل آن عبارت است از «إمتاع الأسماع بما للنبى من الأحوال والأموال والحفدة والمتاع» است. مقریزى از روایات موجود در منابع معتبر و صحیح اهل سنت بهره برده و در نقل مطالب تاریخى و سیره نبوى به ترتیب از احادیثى آغاز کرده که سند معتبرى داشته و سپس به احایث ضعیف پرداخته است. او حتى به جرح و تعدیل راویان احادیث نیز پرداخته و بسیارى از احادیث را ارزش گذارى کرده است. او برخى از ابعاد شخصیتى على بن ابى طالب(ع) را نقل کرده و به بحث گذاشته است و در غالب موارد به نفع عقاید شیعه و تایید آن سخن گفته است.

المنتظم

معرفی کتاب «المنتظم»

«المنتظم فى تاریخ الملوک و الامم» یکى از کتاب هاى بسیار مهم اهل سنت در زمینه تاریخ اسلام، صحابه شناسى و رجال مى باشد که توسط ابو الفرج عبد الرحمن ابن جوزى (508ـ 597ق) تالیف شده است. ابن جوزى که با فلسفه و علوم نظرى مخالف بود، روش کلامى و صرفاً غیر عقلى در عقاید را دنبال مى کرد. اما على رغم این مخالفت براى اثبات وجود خدا در ابتداى کتاب خود همان «دلیل حدوث» متکلمان را ذکر کرده است که در واقع برهان عقلى به شمار مى رود. این کتاب به عنوان منبعى مهم براى مورخان پس از ابن جوزى به شمار مى رود که بخشى از مطالب کتاب خود را بر اساس آن تدوین نموده اند. مثل ذهبى در تاریخ الاسلام و ابن کثیر در البدایه و النهایه. ابن جوزى که از متعصبان حنابله اهل سنت بود بسیاری از حقایق و وقایع مربوط به عقاید شیعه را در کتاب خود نقل و ذکر نکرده است. او که از نوادگان ابوبکربود با تشیع مبارزه مى کرد و همه علماى شیعه را در بغداد ممنوع المنبر کرد. همچنین مثل سایر تراجم نویسان اهل سنت، اعتقاد به تشیع را دلیل بر ضعف راوى دانسته و با عباراتى مثل «کان یمیل الى الرفض یا التشیع»، «کان یرمى بالاعتزال و الرفض»، «یتظاهر فى الغلوّ و الرفض»، «لایعظّم بیت الخلافه» به تضعیف و ردّ علما و راویان شیعه پرداخته است. البته به طور نا خواسته مطالبى در کتابش بیان کرده که به نفع شیعه بوده و به وسیله علماى شیعه مورد دقت قرار گرفته است.
 

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ رَسُولُ اللهِ(صلى الله عليه وآله):

مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَحُجَّ فَلْيَمُتْ إِنْ شَاءَ يَهُودِيّاً وَ إِنْ شَاءَ نَصْرَانِيّاً

هر کس حجّ به جاى نياورده بميرد ]به او گفته شود [اگر خواهى يهودى بمير و اگر خواهى نصرانى.

مستدرک الوسائل: 8/18