نام کامل و اصلى این کتاب عبارت است از «تمهید الاوائل و تلخیص الدلائل»، که توسط ابوبکر محمد بن طیب بن محمد بن جعفر، ابوبکرباقلانى شافعى اشعرى (338 ـ 403 ق) نوشته شده است. باقلانى اشعرى مسلک بود و به همین علت به شدت در برابر عقاید شیعه دشمنی و کینه نشان داده و بسیارى از عقاید آنان را ردّ و انکار کرده و از مجادله و مناظرات بى اساس دریغ نورزیده است. او در کتاب‌های خود على رغم پذیرفتن احادیث مربوط به ولایت علی بن ابى طالب (علیه السلام) و خلافت ایشان، دست به تحریف و تغییر معناى آن احادیث زده است، مثل معناى ولایت (ولى)، معناى مودت، و معناى خلافت. او در این کتاب غالب مباحث مربوط به عقاید شیعه را با تعصّب بسیار شدید به بحث گذاشته است. البته همین کتاب از دو جهت منبع مناسبى براى علماى شیعه به شمار مى رود: یکى از این جهت که احادیثى مثل حدیث «من کنت مولاه» و تهنیت اصحاب به امیرالمومنین (علیه السلام) را که مطابق عقاید شیعه است نقل کرده و صحت آنها را پذیرفته است. کارى که عده زیادى از علماى اهل سنت از آن اجتناب کرده اند؛ دوم اینکه نسبت هاى ناروایى از روى تعصب به عقاید شیعه دارد که از لحاظ شبهه شناسى حائز اهمیت است.

به چند دلیل نزول این آیه در مورد یهود مردود است:

1) ترتیب آیات بر اساس نزول نبوده تا بتوان با سیاق آیات به یک معنی خاص تمسک کرد؛ بلکه باید هر آیه ای را طبق شأن نزول خود بررسی کرد.

2) بنا به تصریح مفسرین اهل سنّت، سوره مائده آخرین سوره ای است که بر پیامبر(ص) در حجة الوداع نازل شده و در آن زمان از سوی یهودیان خطری متوجه پیامبر نبود.

3) سیاق آیات بر فرض ظهور، قرینه ای مقامی است؛ امّا در برابر نص روایات شیعه و اهل سنت که این آیه را درباره غدیر می داند ظهوری ندارد.

اولا: محبت و یاری علی، چیز تازه و مهمی نبود که پیامبر(ص) بخواهد در قالب جمله خبری برای مردم بیان کند و اگر بیان نکند، رسالت را ابلاغ نکرده باشد. ثانیا: معنا ندارد مردم به خاطر چنین مساله معمولی به علی تبریک بگویند؛ زیرا طبق آیات سوره حجرات، مومنان یاور و برادر همدیگرند و ابلاغ دوباره برای الزام مردم به مهرورزی لغو و بی معنا است. ثالثا: از حیث جمله انشائی، در باب محبّتی که مخصوص علی هم نبوده، فرمانِ صادر نشده باقى نبود که نیاز به ابلاغ داشته باشد.

ابن تیمیه در تضعیف حدیث غدیر مى گوید: «این حدیث در صحاح وجود ندارد، ولى علما آن را نقل کرده اند، و مردم در صحت آن نزاع دارند. از بخارى و ابراهیم حربى و طایفه اى از اهل علم به حدیث، نقل شده که آنان در این حدیث طعن وارد کرده و آن را تضعیف کرده اند». اوّلا: ترمذى آن را در صحیح خود نقل کرده و تصریح به صحّتش نموده. ثانیا: کسى در این حدیث نزاع نکرده، والا حتما ابن تیمیه نام او را مى برد. ثالثا: او به جهت خصومت با اهل بیت(ع) در صدد تضعیف بدون دلیل تمام احادیث فضایل و مقامات امام على(ع) برآمده است.