در قرآن مجيد «خير» و «شر» معناى گسترده اى دارد كه مصاديق گوناگون و افراد مختلفى را شامل مى شود. واژه «خير» در قرآن به معناى مال، علم و دانش، جهاد، اعمال صالحه، ايمان و قرآن به كار رفته است. همچنين در معانى ديگرى مانند انسان هاى خوب، گمان خوب، فرزند صالح، باغ و زراعت و امثال آن به كار رفته است. واژه «شرّ» كه نقطه مقابل «خير» است به معناى بلا و مصيبت، عذاب، انواع ناراحتى ها، شدائد و هر گونه فساد و وسوسه آمده است.

واژه «حَفِىّ» به معني پا برهنه راه رفتن، اصرار در سؤال نمودن، علم به چیزی داشتن و نیکی کردن می باشد؛ ولى بعید نیست ريشه اصلى اين معانى، اصرار در راه رفتن باشد به گونه اى كه پوست پا نازك شده يا از بين برود، سپس در اصرار و مبالغه در هر چيزى به كار رفته است. اما اين واژه در مورد خداوند ممکن است به معنى «عالم» و «آگاه» باشد که از صفات ذات است و اگر به معنى نهايت نيكوكارى و محبت باشد از صفات فعل است.

اهمّيّت «صَمْت» (سكوت) و آثار و ثمرات آن در روايات اسلامى بازتاب بسيار گسترده اى دارد، از جمله آثار مورد اشاره در روایات عبارت است از: 1ـ سكوت در تعميق تفكّر و استوارى عقل مؤثر است. 2- از مهمترين عبادات سكوت است. 3- پرگویی، از عوامل قساوت قلب است. 4- سكوت نه تنها از اسباب علم و دانش است، بلكه راهنما به سوى هر خير و نيكى است. 4- سكوت سبب نجات از بسيارى از گناهان مى شود و در نتيجه كليد ورود در بهشت است. 5- يكى از آثار مثبت سكوت، آراسته شدن به زيور وقار است.

امام علی(ع) جامعه انسانی را به سه گروه علماى ربانى، دانش طلبان در طريق نجات و احمقانِ بى سر و پا تقسيم نموده است. منظور از عالمانِ ربانى، انسان هاى دارای علم و تقوا هستند، گروه دوم شاگردان علماء ربانی هستند، اين دو گروه سعادتمندند، اما گروه سوم، افراد منحرفى هستند كه امام آنها را افرادی بی ارزش و اوباش دانسته که همانند گوسفندان بى عقل و بی هدف به دنبال هر صدايى مى روند، این افراد نه عالمند و نه متعلم و قرآن آنها را به مانند چهارپايان و بلكه گمراه تر از آنها توصيف كرده است.

ایشان می فرماید: «هر ظرفى بر اثر قرار دادن چيزى، از وسعتش كاسته مى شود مگر پيمانه علم»، در واقع فكر انسان ظرفی است که با قرار گرفتن علوم تازه، گنجايش آن بيشتر می شود، به فرموده پیامبر(ص) دو گروه هرگز سير نمى شوند: طالبان عمل و طالبان دنيا. كلام امام علی(ع) كه می فرماید: «عالم هرگز از علم سير نمى شود و اظهار سيرى نيز نمى كند»، در واقع نبايد از فراگيرى علم خسته شد يا گمان كرد كه به مرحله نهايى رسيده، لذا در اسلام زمان، مكان و مقدار كوشش در جهت تحصيل علم، نامحدود است.

با پیشرفت علم روانشناسی و مطالعات درباره حواس اسرارآمیز حیوانات، اسرار شگفت انگیزی از هدایت فطری و غریزی موجودات زنده کشف شده است؛ مانند شیر خوردن نوزاد انسان بدون آموزش پیشین، استعداد کودکان در ابداع کلمات و سخن گفتن و درک زشتی ها و زیبایی ها، بازگشت ماهی قزل آلا از دریا به نهرهایی که در آنها متولد شده برای تخم گذاری، سفر مارماهی ها از نهرهای محل سکونت شان به انتهای اقیانوس اطلس برای تخم گذاری، شکار ماهی توسط گونه ای خفاش در تاریکی شب و هوشمندی مرموز این موجود در یافتن مسیر بازگشت به محل سکونتش.

عقب ماندگی مسلمانان در صورتی خواهد بود که حقیقت ایمان، یعنی نفوذ دین در تمام اعمال و همه شئون زندگى آنها محقق نشود. اسلام دعوت به پاکی، امانت داری، تلاش، علم و دانش و اتحاد و همبستگی می کند و لذا تا وقتی مسلمانان به این امور پایبند نباشند پیشرفتی نخواهند داشت.

در آموزه های وحیانی از؛ هدایت الهى، قرآن مجید، ایمان، روشن بینى، آئین اسلام، شخص پیامبر(ص) و امامان و پیشوایان معصوم، به عنوان«نور» یاد شده است.