در وام ها و داد و ستدها، تنها معاملاتی باطل و ربوی اند که در آنها شرطی به نفع وام دهنده وجود داشته باشد؛ این شرط چون منفعتی برای وام دهنده ندارد موجب بطلان یا ربوی بودن قرارداد وام نمی گردد و عمل به آن نیز بنا به قاعده «الْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِم‏»، لازم و ضروری است. بنابراین  وام هايی را كه بانک ها می دهند و مصرف آن را معين و مشخص ‌می كنند، نمی ‌توان در مصارف ديگر صرف كرد.

«توسعه» از منظر نظام سرمایه داری، چیزی جز تحوّلات سازنده در شیوه های تولید نیست؛ بر این اساس، برای اندازه گیری توسعه جوامع، باید به دنبال اندازه گیری میزان تولید جامعه بود. لذا برای شکوفایی اقتصادی، رشد مصرف همگام با افزایش تولید توصیه می گردد. اما از منظر اسلام، رشد اقتصادی ابزاری برای تعالی اخلاقی و آزادی از تعلّقات نفسانی است. در واقع انگیزه سودطلبی نمی تواند هدف نهایی انسان باشد، بلکه اسلام با پذیرش کسب سود از راه های مشروع، رشد مادی و معنوی انسان را هدف «توسعه» قرار داده است.

حضرت یوسف(ع) در هفت سال وفور نعمت، علاوه بر تولید بیشتر، مصرف را به شدت کنترل کرد و نشان داد یک اقتصاد پویا باید به فکر آینده باشد. او همچنین در سالهای قحطی با برنامه ریزی دقیق در توزیع مواد غذایی ذخیره شده، به استثمار طبقاتی و نظام برده داری پایان داد، بدینگونه که در قبال مواد غذایی، پولها و جواهرات و چهار پایان و برده ها و مزارع را جمع آوری کرده و درپایان بصورت عادلانه به آنها برگرداند.

اسلام در مورد استفاده از گوشت ها، کاملاً اعتدالى را در پیش گرفته، یعنى نه مانند مردم عصر جاهلیت، و نه مانند بسیارى از غربى هاى امروزی، که هر نوع گوشتى را مى خوردند، و نه مانند «هندوها» که مطلقاً خوردن گوشت را ممنوع مى دانند، بر شیوه های افراطى و تفریطى خط بطلان کشیده و براى استفاده از گوشت ها شرایطى را تعیین کرده است. بر این اساس حیواناتی که از گوشت آنها استفاده می شود باید علف خوار باشند؛ و نه گوشت خوار، از سویی نباید مورد تنفّر بوده و برای جسم و یا روح انسان زیان آور نبوده و مردار نباشند.

اگر اين شرط برای وام دهنده منفعت مادی نداشته باشد صحیح است و عمل به آن لازم است؛ چون شرط مشروعى است كه در ضمن عقد لازم، شرط شده است و مشمول روایت «اَلْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ» مى شود. با این وصف روشن می شود، وام هايى را كه بانك ها مى دهند و مصرف آن را معين و مشخص مى كنند نمى توان در مصارف ديگر صرف كرد.