آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

حضرت یوسف(ع) در هفت سال وفور نعمت، علاوه بر تولید بیشتر، مصرف را به شدت کنترل کرد و نشان داد یک اقتصاد پویا باید به فکر آینده باشد. او همچنین در سالهای قحطی با برنامه ریزی دقیق در توزیع مواد غذایی ذخیره شده، به استثمار طبقاتی و نظام برده داری پایان داد، بدینگونه که در قبال مواد غذایی، پولها و جواهرات و چهار پایان و برده ها و مزارع را جمع آوری کرده و درپایان بصورت عادلانه به آنها برگرداند.

با توجّه به این که در مسائل اقتصادى، تنها موضوع «فزونى تولید» مطرح نیست، گاهى «کنترل مصرف» از آن هم مهم تر است و به همین دلیل، «یوسف»(علیه السلام) در دوران حکومت خود، سعى کرد در آن هفت سال وفور نعمت، مصرف را به شدت کنترل کند، تا بتواند قسمت مهمى از تولیدات کشاورزى را، براى سالهاى سختى که در پیش بود، ذخیره نماید.
در حقیقت این دو از هم نمى توانند جدا باشند. «تولید بیشتر» هنگامى مفید است که نسبت به «مصرف» کنترل صحیح ترى شود، و کنترل مصرف هنگامى مفیدتر خواهد بود که با تولید بیشتر همراه باشد.
سیاست اقتصادى «یوسف»(علیه السلام) در مصر نشان داد که یک اقتصاد اصیل و پویا نمى تواند همیشه ناظر به زمان حال باشد، بلکه آینده و حتى نسل هاى بعد را نیز در بر مى گیرد. و این نهایت خود خواهى است که: ما تنها به فکر منافع امروز خویش باشیم، و مثلاً همه منابع موجود زمین را غارت کنیم و به هیچ وجه به فکر آینده گان نباشیم که آنها در چه شرائطى زندگى خواهند کرد. مگر برادران ما تنها همینها هستند که امروز با ما زندگى مى کنند؟ و آنها که در آینده مى آیند برادر ما نیستند؟
جالب این که از بعضى از روایات چنین استفاده مى شود: «یوسف»(علیه السلام) براى پایان دادن به استثمار طبقاتى و فاصله میان قشرهاى مردم مصر، از سالهاى قحطى استفاده کرد، به این ترتیب، که در سالهاى فراوانى نعمت، مواد غذائى از مردم خرید و در انبارهاى بزرگى، که براى این کار تهیه کرده بود، ذخیره کرد. و هنگامى که این سالها پایان یافت، و سالهاى قحطى پیش آمد، در سال اول، مواد غذائى را به درهم و دینار فروخت، و از این طریق قسمت مهمى از پولها را جمع آورى کرد. در سال دوم، در برابر زینت ها و جواهرات (البته به استثناى آنها که توانائى نداشتند)، و در سال سوم، در برابر چهار پایان، و در سال چهارم، در برابر غلامان و کنیزان، و در سال پنجم، در برابر خانه ها، و در سال ششم، در برابر مزارع و آبها، و در سال هفتم، در برابر خود مردم مصر، سپس تمام آنها را (به صورت عادلانه اى) به آنها بازگرداند، و گفت هدفم این بود که: آنها را از بلا و نابسامانى رهائى بخشم.(1)(2)