خداوند در قرآن درباره جمعى از پيامبران الهى كه همگى در برابر مشكلات صبر و شكيبايى پيشه كردند و به خاطر صبرشان غرق در رحمت الهى گشته و در زمره صالحان قرار گرفتند، مى فرمايد: «و اسماعيل و ادريس و ذوالكفل را به ياد آور كه همه از صابران بودند و ما آنها را در رحمت خود وارد كرديم؛ زيرا آنها از صالحان بودند».

طبق آیات قرآن، خداوند اعمال صابران را به بهترین وجه می پذیرد؛ به طوري كه اعمال متوسط یا ضعیف آنها را تبدیل به عالي‌ مي كند. در جاي ديگر آمده كه ملائكه از ميان اعمال صابران، صفت صبر آنها را مي ستايند و صابران را برخوردار از تحيت و سلام می دانند. همچنین قرآن صبر را عامل رسيدن به مقام نبوت و امامت و ريشه تحصيل يقين دانسته است.

 راه های موفقیت در امتحانات الهی را می توان در آیات قرآن جستجو کرد: نخست صبر و پایدارى است، به همین دلیل بشارت پیروزى را تنها به صابران مى دهد. هم چنین توجه به گذرا بودن حوادث این جهان، یکی دیگر از عوامل پیروزی است. از سویی استمداد از نیروى ایمان و الطاف الهى، و توجه به این حقیقت که همه این حوادث در پیشگاه خداوند رخ مى دهد و او از همه چیز آگاه است، و توجه به تاریخ پیشینیان و بررسى موضع آنان در برابر آزمایش هاى الهى، از دیگر عوامل موفقيّت در امتحانات الهى است.
 

در آيات قرآن، رابطه نزديكى ميان «عبادت» و «پرهيز از گناه» و «پرورش فضائل اخلاقى» ديده مى شود. از جمله: در آيه 21 سوره بقره مى فرمايد: «اى مردم! پروردگارتان را كه شما و پيشينيان شما را آفريده پرستش كنيد تا پرهيز كار شويد!». در آيه 153 بقره، به تأثير نماز و روزه در تقويت روح انسان اشاره كرده، مى فرمايد: «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از صبر [روزه] و نماز كمك بگيريد! [زيرا] خداوند با صابران است!».

«صبر» در اسلام نوعى فرهنگ و دانش است و در قرآن و احادیث مورد توجه زياد قرار گرفته و بسیاری از خيرات و درجات الهی منوط به صبر دانسته شده است. حتی خداوند در چندین جا پیامبر(ص) را توصیه به صبر می کند. خود پیامبر(ص) نيز صبر را نصف ايمان دانسته و امام صادق(ع) نيز صبر را نسبت به ايمان به منزله سر نسبت به بدن معرفي كرده است. علماء نيز نصف ایمان را صبر و نصف دیگر را یقین می دانند.

«صبر» برحسب حالات صابران و نحوه صبر آنها به چند قسم تقسيم می شود: «صبر للّه»، «صبر فى اللّه»، «صبر مع الله»، «صبر عن اللّه» و «صبر باللّه». و در تقسیم دیگری صبر را به «صبر بر معصيت» و «صبر بر طاعت» و «صبر در بلايا و مصائب» تقسیم نموده اند.