مبارزه با رباخوارى از مهمترين طرق كنترل و تعديل ثروت در جامعه است كه یکی از عوامل مهم بيمارى در اقتصاد جهان به حساب مى آيد. رباخوارى از علل اصلى تقسيم غير عادلانه ثروت در جوامع انسانی، و غدّه سرطانى كشنده نظام سرمايه دارى و كاپيتاليسم است؛ اما در فقه اسلامی مجموعه دقيق و متشكلى از احكام و قوانين براى کنترل ثروت در نظر گرفته شده كه یکی از آنها مبارزه با رباخواری در تمام اشکال و سطوح جامعه می باشد.

سيستم هاى «سرمایه داری» و «سوسیالیسم» با اين كه ظاهراً در دو قطب متضادّ قرار دارند، لکن قدر مشترك هائى دارند؛ مانند: 1. هر دو سيستم اقتصادى جنبه ماترياليستى دارند و اصالت ماده را به عنوان يك ايدئولوژى پذيرفته اند. 2. هر دو، اقتصاد را زيربناى همه فعّاليّت هاى اجتماعى و سياسى و رويدادها مى دانند. 3. هر دو، جامعه طبقاتى را پذيرفته اند يكى در كل و جزء جامعه (سيستم سرمايه دارى)، ديگرى تنها در كل جامعه انسانى، هر چند در محدوده خاصى مانند كشور روسيه و چين و ... . 4. هر دو، جنبه ناسيوناليستى دارند هر چند مدعى انترناسيوناليسم باشند، و ... .

«آزادی نامحدود» و «فردگرایی افراطی» دو پایه اصلی مکتب «کاپیتالیسم» را تشکیل می دهند و همین دو اصل برای متلاشی کردن این جوامع کافی است؛ زیرا این مکتب منافع گروهی کوچک را بر منافع عمومی ترجیح می دهد. این واقعیت را در چند چهره زیر می توان مشاهده کرد: 1. گروه بندی و توافق کمپانی های عظیم که به زیان مصرف کنندگان است. 2. سیستم تولید انحصاری و بازاریابی انحصاری، جانشین اقتصاد آزاد می شود. 3. اقتصاد سرمایه داری سبب افزایش شکاف طبقاتی می شود. 4. تبلیغات دروغین در دنیای سرمایه داری سبب ایجاد تقاضای کاذب و دزدیدن افکار مصرف کنندگان می شود و ... .

«سوسیالیسم» یا «سیستم اشتراکی»، در تمام کشورهای کمونیستی حکومت می کند. «سوسیالیسم» از ماده «سوسیال»، مترادف اجتماع است و اشاره به مالکیّت اجتماعی دارد. «سوسیالیسم» بر چهار اصل استوار است که عبارتند از: 1. محو کامل طبقات؛ به گونه ای که در آن اثری از استثمار کننده و استثمار شونده وجود نداشته باشد. 2. توزیع ثروت بر اساس میزان تلاش افراد. 3. ملّی کردن تمام تولیدات. 4. به وجود آوردن حکومت کارگری. بر این اساس سوسیالیسم برای رسیدن به جامعه بی طبقه، تمامی منابع تولید را از دست افراد گرفته و به گروهی خاص می سپارد.

سیستم اقتصادی «کمونیسم» دارای مشخصات زیر است: 1. در نظام کمونیستی مالكيّت فردى در زمينه توليد و مصرف محو مى شود؛ اما سوسياليسم مالكيّت فردى را در ابزار و منابع توليد نفى مى كند؛ ولى در زمينه مصرف و فرآورده هاى صنعتى محترم مى شمرد. 2. نظام کمونیستی در تبیین رابطه كار و درآمد می گوید: هر كس به مقدار توانائيش بايد كار كند، و بهره اش باید به اندازه نيازش باشد. 3. در نظام کمونیستی دولت محو می شود؛ زیرا دولت، مولودِ نظام سرمايه دارى و محصول مالكيّت فردى و پاسدار آن است.

«اقتصاد اسلامى» در مقايسه با «كمونيسم» و «كاپيتاليسم» دارى چهار ويژگى عمده است: 1. در اقتصاد اسلامی، از عنصر ايمان و اخلاق و كاربرد آن در توليد، مصرف و خدمات استفاده می شود. 2. در اقتصاد اسلامی مالک اصلی خداست و انسان امانتدار خداوند در روی زمین است. 3. اقتصاد اسلامی هر گونه تولید و یا هر کیفیت از مصرف را آزاد ندانسته و برای آن یک سلسله از دستورات حلال و حرام مطرح کرده است. 4. در اقتصاد اسلامی برخلاف سایر مکاتب، «مالکیّت» هدفدار است و اسلام دنیا و مواهب آن را به عنوان مزرعه آخرت می داند.

امروزه افرادی تحت تاثیر مکتب های موجود، «اقتصاد اسلامي» را به سبک تازه ای مطرح کرده و تلاش می کنند اقتصاد اسلامی را با تمام تفاوت هایی که با مکاتب اقتصادی دیگر دارد، بر مکتب مورد نظر خویش تطبیق دهند. این افراد مکتب مورد علاقه خویش را «اصل» قرار داده و اسلام را همچون «فرع» به آن پیوند می زنند. این طرز تفکر وارونه از خودباختگی سرچشمه گرفته و این گونه افراد برای اسلام اصالت قائل نیستند؛ بلکه نظرشان به مفاهیمِ اسلامي، نظرى است كه يك كارگر به ابزار كارش دارد؛ اما يك محقّقِ واقع بين، بايد واقعيّات مربوط به هر مكتب را آن گونه كه هست بشناسد، خواه با گرايش هاى مورد علاقه اش مطابق باشد يا مخالف.

منظور از «کاپیتالیسم»، مالکیّت شخصی و سرمایه داری خصوصی در شکل صنعتی و آمیخته با تکنولوژی مدرن، مبتنی بر نظام کارخانه داری و کارگر و کارفرما است. به تعبیر دیگر با گسترش صنایع تولیدی، جامعه به دو گروه صاحبان کارخانه و کارگر تقسیم می شوند. بررسی ریشه های این مکتب نشان می دهد که اصول اساسی این مکتب عبارتند از: 1. مالکیت شخصی نامحدود و بی هیچ قید و شرط. 2. شناخت سرمايه به عنوان عامل درجه اوّل ارزش. 3. آزادى بهره كشى از سرمايه به هر شكل و به هر كيفيت. 4. آزادى مصرف در هر راه و هر اندازه و بدون قيد و شرط.