آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن درباره بهترين مورد انفاق، مى فرمايد: «انفاق شما بايد براى نيازمندانى باشد كه در راه خدا محصور شده و نمى توانند سفرى كنند، از شدت خويشتن دارى و عفاف، افراد بى اطلاع، آنها را غنى مى پندارند؛ در حالى كه آنها را از چهره هايشان مى شناسى و هرگز با اصرار چيزى را از مردم نمى خواهند». به هر حال، قرآن مجيد اين گروه از عفيفان را در آيه فوق با تعبيرات مختلف ستوده است و آنها را به عنوان الگو براى ساير مسلمانان معرّفى نموده است.

قرآن درباره بهترين مورد انفاق، مى فرمايد: «لِلْفُقَراءِ الَّذينَ اُحْصِرُوا في سَبِيلِ اللّهِ لا يَسْتَطيعُونَ ضَرْباً في الاَرضِ»(1)؛ (انفاق شما [مخصوصاً] بايد براى نيازمندانى باشد كه در راه خدا محصور شده [و از خانه و كاشانه خود آواره گشته اند و شركت در ميدان جهاد به آنها اجازه نمى دهد براى تأمين زندگى خود تلاش كنند] و نمى توانند سفرى كنند [و سرمايه اى به دست آورند]). سپس به ويژگى مهم ديگرى از آنها اشاره مى كند: «يَحْسَبُهُمُ الجَاهِلُ اَغنِياءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسيمَاهُمْ»(2)؛ (از شدت خويشتن دارى و عفاف، افراد بى اطلاع، آنها را غنى مى پندارند؛ در حالى كه آنها را از چهره هايشان مى شناسى). آرى! آنها رنجهاى درونى خود را كاملاً حفظ مى كنند و زبان به شكوه نمى گشايند و در عين نيازمندى شديد، همچون بى نيازان گام برمى دارند، ولى براى آگاهان رنگ رخساره آنها از سرّ درونشان خبر مى دهد. باز به بيان ويژگى ديگرى پرداخته، مى افزايد: «لَا يَسْئَلُونَ النَّاسَ اِلحَافاً»(3)؛ (هرگز با اصرار چيزى را از مردم نمى خواهند). تا حد امكان، از كسى تقاضا نمى كنند و اگر كارد به استخوانشان رسد و ناچار شوند وامى از كسى بگيرند يا كمكى بخواهند، هيچ گونه اصرار به فرد مقابل نمى كنند. در پايان آيه مى فرمايد: «وَ مَا تُنْفِقُوا مِنْ خَيرٍ فَاِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِيمٌ»(4)؛ (و هر چيز خوبى در راه خدا انفاق كنيد، خداوند به آن آگاه است). آرى! انفاق بسيار خوب است، خصوصاً براى كسانى كه عزّت نفس و طبع بلند دارند و خويشتن دار و عفيفند. بديهى است كه «عفّت» در اين آيه به معنى خويشتن دارى در مسايل مالى است، نه امور جنسى. جمعى از مفسران، شأن نزول آن را در مورد «اصحاب صفّه» دانسته اند. آنها يك گروه چهارصد نفرى از مسلمانان مكّه و اطراف مدينه بودند كه نه خانه اى در مدينه داشتند و نه خويشاوندانى كه به منزل آنها بروند و نه كسب و كار؛ ولى در عين حال، در نهايت تعفّف در محلّى كه به صورت سكوى بزرگ(5) در كنار مسجد پيامبر(صلى الله عليه و آله) بود، زندگى مى كردند. آنها مجاهدانى بودند كه به فرمان رسول اللّه(صلى الله عليه و آله) به ميدان هاى جنگ حركت مى كردند و در عين گرسنگى و نيازمندى شديد، عزّت نفس و خويشتن دارى و عفّت خويش را حفظ مى كردند. به هر حال، قرآن مجيد اين گروه از عفيفان را در آيه فوق با تعبيرات مختلف ستوده است و آنها را به عنوان الگو براى ساير مسلمانان معرّفى نموده است.(6)