آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«میرزا بهاء» در «نظر اجمالی» می گوید: بجای هر نمازی که به واسطه سفر یا موانع دیگر فوت شود، یک سجده یا ذکر مخصوصی ادا می شود. و برای این نماز، باز قیودی ذکر می کند: 1- هنگام ضعف و ناتوانی ساقط خواهد شد! 2- پس از رسیدن به مقصد است و در مسیر راه لازم نیست! 3-  پس از استراحت در مقصد است! 4-  باید محل استراحت محل امن و اطمینان باشد!

جناب "میرزا" برای رعایت حال مردم قرن نوزدهم، که هیچگونه به سوی عبادت و پرستش پروردگار، اقبال ندارند، نمازی را که یک شبانه روز (دو سطر دعا) برای آنها لازم دیده بود، در صورت ادا نشدن آن، باز کوتاه و مختصر کرده و تنها به یک سجده قناعت می نماید.
در "نظر اجمالی" می گوید: بجای هر نمازی که به واسطه سفر یا موانع دیگر فوت شود، یک سجده یا ذکر مخصوصی ادا می شود. (1)
پس نماز قضا در مسلک "بهاء"، عبارت است از یک سجده کردن، و ذکر سجده هم تنها گفتن یک مرتبه (سبحان الله) می باشد!
و برای این نماز، باز قیودی ذکر می کند:
1_ هنگام ضعف و ناتوانی ساقط خواهد شد!
2_ پس از رسیدن به مقصد است و در مسیر راه لازم نیست!
3_ پس از استراحت در مقصد است!
4_ باید محل استراحت محل امن و اطمینان باشد!
و چون اغلب مردم در مسافرت فاقد یکی از این شرایط می شوند، از این لحاظ قهراً از تکلیف نماز قضا نیز (تنها یک سجده) راحت و معاف خواهند بود.
"بهاء" در "اقدس" می گوید: «و لکم و لهنّ فی الاسفار اذا نزلتم و استرحتم المقام الامن مکان کلّ صلوة سجدة واحدة واذکروا فیها سبحان الله ذی العظمة و الاجلال و الموهبة و الانفضال والّذی عجز یقول سبحان الله انّه یکفیه بالحق انّه لهو الکافی الباقی الغفور الرحیم و بعد اتمام السجود لکم و لهنّ ان تقعدوا علی هیکل التوحید و تقولوا ثمانی عشرة مرّة: سبحان الله ذی الملک و الملکوت کذالک یبین الله سبل الحق و الهدی»؛ (برای شما مردها و زنها است که چون در مسافرت بوده و در منزلیکه مقام امن است، نازل بشوید؛ پس از اینکه در آن مقام استراحت کردید، بجای هر نماز، سجده تنهائی بجای آورده و در حال سجده بگوئید: «سبحان الله ذی العظمة و الاجلال و الموهبة و الانفضال» و کسی که از گفتن این ذکر عاجز است، بگوید «سبحان الله»، پس برای او کفایت خواهد کرد، و چون از سجده فارغ شدید، به هیأت توحید نشسته و هیجده مرتبه بگوئید: «سبحان الله ذی الملک و الملکوت» خداوند همین طور راههای حق و هدایت را برای شما آشکار می کند). (2)
و در "گنجینه ی احکام" از رساله ی "سؤال و جواب" نقل می کند: این سجده، قضای نمازی است که در اثنای حرکت و مواقع نا امن فوت شده و اگر در وقت نماز در جای امن رسید و استراحت کرد، باید همان نماز فوت شده را بجای آورد؛ و این حکم که در قضا نازل شده است در سفر و غیر سفر، هر دو یکسان است؛ پس اگر وقت نماز برسد و امنیت نباشد، بعد از رسیدن به مکان امن، هر قدر که فوت شده، بجای هر یک، یک بار سجده نماید. (3)
به نظر می رسد هدف او از رسیدن به مقام نبوت، آسان کردن تکالیف بندگان و تطبیق دادن دستورهای دینی بر خواسته های مردم و مقتضیات زمان، و تأمین تمایلات و شهوات نفسانی مردم قرن نوزدهم بوده است و الّا یک رکعت نماز چه سختی دارد که در صورت فوت به یک سجده تقلیل پیدا می کند، آن هم با رعایت همه جانبه ی حال مریدان و پیروان خود. (4)