آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ترتیب و خصوصیات نماز در این مسلک معین نشده .«سیّد باب» می گوید: « من در کتب و صحائف، دستوری از برای این نماز مخصوص ندیدم، ولی در آثار دیده شده است که خواندن در روز نوزده مرتبه با وضو رو به قبله این آیه را، کفایت از نماز می نماید...». میرزابهاء نماز دیگری در «اقدس» آورده و می گوید: «نوشته شده برای شما نه رکعت نماز در هنگام زوال و صبح و شام و بخشیدم رکعتهای دیگر را». ولی روش این نماز تا امروز مشخص نشده و به مرحله عمل در نیامده و پسرش «عباس افندی» هم خصوصیات آن را نفهمیده بوده.

مهمترین عبادت و بالاترین عملی که به منظور اظهار خضوع و خشوع و بندگی در مقابل جلال و عظمت پروردگار جهان انجام داده می شود، نماز است. نمازی که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) در مورد آن فرمود: نقش نمازهاى پنج گانه براى امت من، همانند نهر آب زلالى است که از مقابل خانه آنان مى گذرد، اگر کسى روزانه پنج بار در این نهر شست و شو کند، آیا به گمان شما باز هم بر بدن او آلودگى و پلیدى خواهد ماند؟. (1)
و واقعاً حیرت آور است که هنوز ترتیب و خصوصیات آن در مسلک «باب» و «بهاء» معین نشده است.
«سیّد باب» در اولین مرتبه در «بیان» گفت: اول نمازی که وضع شد، نماز ظهر بود؛ و کلّ آن بعدد واحد (19) وضع شده تا آنکه هر یکی در جنّتی باشد در اطاعت حقّ... و در سه رکعت آن توحید ذات کن و در چهار رکعت بعد توحید صفات و در شش رکعت بعد توحید افعال و در شش رکعت بعد توحید عبادت ... . (2)
در «آئین باب» می گوید: در آنچه در دسترس من بود که از کتب و صحائف، دستوری از برای نماز مخصوص در آنها ندیدم، ولی در آثار دیده شده است که خواندن در روز نوزده مرتبه با وضو رو به قبله این آیه را کفایت از نماز می نماید: «شهد الله انّه لا اله الا هو له الخلق و الامر یحیی و یمیت و ثمّ یمیت و یحیی و انّه هو حیّ لا یموت فی قبضته ملکوت کلّ شیء یخلق ما یشاء بامره انّه کان علی کلّ شیء قدیر»، در یکی از ابواب بیان حقیقت نماز تشریح شده است که مقصود خواندن اوراد و اذکار نیست؛ بلکه صرف توجه به خداوند باید کرد. (3)
به همین جهت، «میرزابهاء» نماز دیگری (البته با تخفیف) در کتاب «اقدس» از آسمان نازل کرد.
درآنجا که می گوید: «قد کتب علیکم الصلوة تسع رکعات لله منزل الآیات حین الزوال و البکور و الآصال و عفونا عدّة اخری امراً فی کتاب الله»؛ (نوشته شده است برای شما نماز، که نه رکعت است و برای خدا به جا آورید در هنگام زوال و صبح و شام و بخشیدم رکعتهای دیگر را. (4)
جالب اینکه این نماز نیز تا امروز خصوصیات و آداب و کیفیّات آن معلوم نشده و هنوز به مرحله ی عمل و اجرا گذاشته نشده است.
در «اقدس» می گوید: «قد فصّلنا الصلوة فی ورقة اخری طوبی لمن عمل بما امر به من لدن مالک الرقاب»؛ (کیفیت نماز را در ورقه دیگری شرح دادیم؛ خوشا بر کسی که عمل کند به وظائف خود که از جانب مالک رقاب معین شده است).(5)
در «گنجینه ی احکام» از لوح «عبدالبهاء» نقل می کند: ای ثابت بر پیمان، در خصوص صلات نه رکعتی سؤال فرموده اید، آن صلات با کتبی از آثار در دست ناقضان (میرزا محمد علی غصن اکبر) گرفتار؛ تا کی حضرت پروردگار عظیم، یوسف را از چاه تاریک و تار بدر آرد، انّ فی هذا لحزنٌ عظیم لعبد البهاء، منحصر به آن نه جمیع امانات این عبد را مرکز نقض سرقت نموده. (6)
در رساله ی سؤال و جواب بر خلاف قول گذشته نقل می کند که: آنچه در کتاب «اقدس» نازل نماز دیگر است؛ و لکن نظر به حکمت در سنین قبل، بعضی احکام کتاب «اقدس» که از جمله آن نماز است در ورقه دیگری نوشته و آن ورقه با آثار مبارکه، به جهت حفظ و نگهداری آن، به جهتی از جهات ارسال شده بود و بعد این نماز سه رکعتی نازل شد. (7)
شگفت انگیز تر این است که، نمازی که «میرزا بهاء» در «اقدس» نازل کرده است، حتی پسرش «عباس افندی» هم خصوصیات آن را نفهمیده بوده، و بلکه هنوز به مرحله اجرا در زمان خود «بهاء» نیز، گذارده نشده بود.
آنچه که از عبارات «میرزا بهاء» به دست می آید این است که: در مرتبه اول که می خواست آیات نماز را در «اقدس» نازل کند، می نویسد: «قد کتب علیکم الصلوة تسع رکعات لله منزل الآیات»، (8) و چون در آن حال نمی تواند شرح و خصوصیات آن را بیان کند، در آیه ی دیگری برای اینکه فعلا خود را راحت کند می گوید: «قد فصّلنا الصلوة فی ورقة اخری»، (9) ولی بعدها که «اقدس» منتشر شد، در مقام شرح نماز از جهاتی به محذوراتی (و عمده مفصّل و زیاد بودن نه رکعت بود برای مردم قرن نوزدهم) بر می خورد، و از این لحاظ اصل موضوع را به کلی مسکوت عنه گذاشته و نماز دیگری نازل می کند.
و ممکن است این ورقة اخری را در جای دیگری تنظیم کرده و برخی از اصحاب مخصوص نیز دیده باشند، ولی چون به اشکالاتی بر می خوردند صلاح در این می بینند که به هر وسیله که باشد آن را از میان بردارند.
و به هر صورت پس از تلف شدن آن ورقه میرزا بهاء سه نوع نماز نازل کرده است: 1_ نماز کبیر 2_ نماز وسطی 3_ نماز صغیر.
نماز کبیر که در هر بیست و چهار ساعت یک مرتبه کافی است.
نماز صغیر که وقتش از ظهر تا ظهر دیگر است، و عبارت است از صرف خواندن این دعا: «اشهد یا الهی بانّک خلقتنی لعرفانک و عبادتک اشهد فی هذا الحین بعجزی و قوّتک و ضعفی و اقتدارک و فقری و غنائک لا له انت المهیمن القیّوم».
و نماز وسطی که در سه وقت (صبح، ظهر، شام) به صورت یک رکعتی خوانده می شود، به این ترتیب: اول برای وضو دستهایش را می شوید و دعائی می خواند. بعد صورت را شسته، باز در آن حال دعائی می خواند. سپس برای نماز قیام کرده، دعائی می خواند. بعد به رکوع رفته، و در آن حال دعای رکوع را می خواند. بعد از آن باز قیام کرده و در حال قنوت دعائی می خواند. و با همین اعمال نماز او تمام می شود. و دعای حال قیام که مفصل تر از همه است، این است: «شهد الله لا اله الا هو له الامر و الخلق قد اظهر مشرق الظهور (میرزا بهاء) و مکلّم الطور الّذی به انار الافق الاعلی و نطقت سدرة المنتهی و ارتفع النداء بین الارض و السماء قد اتی المالک الملک و الملکوت و العزّة و الجبروت لله مولی الوری و مالک العرش و الثری».
ترجمه ی این دعا که از جهت لفظ و معنی پر از غلط است، این است: (شهادت می دهد خدا به این که خدائی نیست مگر پروردگار جهان؛ و مخصوص او است امر و خلق [تا اینجا از ادعیه اسلامی و از قرآن گرفته شده است] به تحقیق ظاهر کرده است «میرزا بهاء» را که مشرق ظهور و به سخن آورنده کوه طور است، چنان میرزا بهائی که به وسیله ی آن افق اعلی منوّر گشت و سدره ی منتهی به نطق آمد و میان زمین و آسمان ندا بلند گردید، و به تحقیق ظاهر شد و آمد مالک جهان و ملک و ملکوت و عزّت و جبروت برای خدائی است که مولای خلق و مالک عرش و فرش است.
مولای عرش و فرش (میرزا بهاء) لا اقلّ نتوانسته است چند سطر دعائیکه که برای پیروان خود در حال نماز معین کرده است: از جهت لفظ و معنی بی عیب و نقص نازل کند.
آری مکلّم طور هنوز حرف زدن را یاد نگرفته و ندانسته که مشرق ظهور از صلب "میرزای بزرگ نوری" در سال (1233) بعد از هجرت ظاهر نمی شود، کسی که سدره منتهی را به زبان آورده است، این همه اغلاط لفظی و معنوی را (در بدیع و ایقان و اقدس و الواح دیگر) تلفّظ نمی کند، کسی که مالک عرش و فرش است لا اقلّ می تواند نمازی را که در "اقدس" آورده است به مردم نشان دهد، و حرفی بزند که قابل اجرا و عمل بشود.
در "نظر اجمالی" می گوید: نماز وسطی در سه وقت ادا می شود: از طلوع فجر تا ظهر و از ظهر تا غروب آفتاب، و از غروب تا دو ساعت از شب گذشته. (10)
نماز صغیر، یک آیه و وقت ادای آن هنگام زوال آفتاب یعنی ظهر است.
در "گنجینه ی احکام" می گوید: در رساله ی سؤال و جواب نازل در ورقه صلوة سؤال: آیا نماز نازل شده هر سه واجب است یا نه؟ جواب می دهد که عمل به یکی از این سه نماز سه رکعتی واجب و هرکدام را که انجام دهی کفایت می کند. (11)
این بود تاریخچه نزول نماز در مسلک «باب» و «بهاء».
و بطوری که ملاحظه فرمودید: بالاخره این عبادت بزرگ و مهمی را که مهمترین وسیله ی قرب و ارتباط ما بین خالق و مخلوق است را از میان برداشته، و به جای آن چند سطر دعا (آنهم برای معرفی خودش) گذاشته است. (12)