آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در سوره بقره، بحث هائى پیرامون توحید و معاد آمده و زندگى پس از مرگ با مثال هاى حسّى مانند داستان ابراهیم و زنده شدن مرغ ها و داستان عزیر مطرح شده. همچنین به اعجاز قرآن و اهمیت آن اشاره شده و بحث هائى بسیار مفصل درباره یهود و منافقان و موضع گیرى هاى آنها در برابر اسلام آمده. تاریخ پیامبرانی مانند ابراهیم(ع) و موسى(ع) بیان شده. احکام مختلف اسلامى از جمله نماز، روزه، جهاد، حج، تغییر قبله و... بیان و به انفاق تاکید شده و به قصاص و تحریم برخی گوشت ها و احکام وصیت و ... نیز اشاره شده است.

این سوره که طولانى ترین سوره هاى قرآن مجید است، مسلماً یک جا نازل نشده، بلکه در فواصل مختلف و به مناسبت هاى نیازهاى گوناگون جامعه اسلامى، در «مدینه» نازل گردیده است.
ولى با این حال جامعیت آن از نظر اصول اعتقادى اسلام و بسیارى از مسائل عملى (عبادى، اجتماعى، سیاسى و اقتصادى) قابل انکار نیست.
چه این که در این سوره:
1 ـ بحث هائى پیرامون توحید و شناسائى خدا مخصوصاً از طریق مطالعه اسرار آفرینش آمده است.
2 ـ بحث هائى در زمینه معاد و زندگى پس از مرگ، مخصوصاً مثال هاى حسّى آن مانند داستان ابراهیم و زنده شدن مرغ ها و داستان عزیر.
3 ـ بحث هائى در زمینه اعجاز قرآن و اهمیت این کتاب آسمانى.
4 ـ بحث هائى بسیار مفصل و طولانى درباره یهود و منافقان و موضع گیرى هاى خاص آنها در برابر اسلام و قرآن و انواع کارشکنى هاى آنان در این رابطه.
5 ـ بحث هائى در زمینه تاریخ پیامبران بزرگ مخصوصاً ابراهیم(علیه السلام) و موسى(علیه السلام).
6 ـ بحث هائى در زمینه احکام مختلف اسلامى از جمله نماز، روزه، جهاد در راه خدا، حج و تغییر قبله، ازدواج و طلاق، احکام تجارت و دین، و قسمت مهمى از احکام ربا.
7 ـ و مخصوصاً بحث هاى فراوانى در زمینه انفاق در راه خدا.
8 ـ و همچنین مسأله قصاص و تحریم قسمتى از گوشت هاى حرام و قمار و شراب و بخشى از احکام وصیت و مانند آن.
و اما نامگذارى این سوره به «بقره» به خاطر داستانى است در مورد گاو بنى اسرائیل . (1)