عصمت يك نيروى درونى است كه دارنده آن را از هر گونه گناه و خطا باز مى دارد. به اين ترتيب، عصمت بر دو نوع است: 1. مصونيت از گناه. 2. مصونيت از خطا و اشتباه. در ميان پيروان اديان، در مورد لزوم عصمت پيامبران، اختلاف نظرهاى غير قابل انكارى وجود دارد. تنها گروهى كه معتقد به لزوم عصمت پيامبران ـ از نظر نوع، كيفيت، زمان، عمدى، سهوى، صغيره و يا كبيره ـ است، شيعه اماميّه مى باشد.

از ميان شرايط و امتيازات لازم جهت احراز مقام نبوّت، سه موضوع بيش از همه اهمّيّت دارد: 1. معصوم بودن. (مصونيت از گناه و خطا). 2. علم و دانش كافى. 3. منزّه بودن از عيوب تنفّرآميز جسمى.

میان سخن امام علی(ع) با ابوبکر که می گفتند ما را از خلافت معذور بدارید، تفاوت وجود دارد، زیرا ابوبکر صراحتا می گفت من بهتر شما نیستم، اما امام علی(ع)، می گوید: این که می گویم به سراغ دیگرى بروید براى این است که در این مدّت راه حق، ناشناخته مانده و در مبانی اسلام تغییراتى داده شده که ناچارم دست به اصلاحات انقلابى بزنم. بدانید اگر من دعوت شما را بپذیرم طبق آنچه مى دانم با شما رفتار مى کنم و به سخن این و آن گوش نخواهم داد. بنابراین، بیعت با من براى شما بسیار سنگین است.

متكلمان و ارباب علم عقائد درباره حكم شورشيان جمل اختلاف كردند، اماميّه معتقدند: تمامى اصحاب جمل اعم از رؤسا و پيروان شان كافر شدند؛ چون بر امام وقت و بر ضد حكومت اسلامى خروج كردند. در ميان اهل سنّت چند نظر وجود دارد: گروهى از اهل سنّت مى گويند: اينها مجتهد بودند و اجتهاد كردند؛ بنابراين نه خطايي كردند و نه گناهى داشتند. اكثر اشاعره اصحاب جمل را خطاكار مي دانستند؛ ولى معتقدند خطايشان بخشوده شد. معتزله كه ابن ابى الحديد از آنها بود مى گويند: تمام آنها گمراه بودند مگر آنان كه توبه كردند مثل عايشه،‌ طلحه و زبير.
ولى اين سؤال را از ابن ابى الحديد و امثال او داريم كه اگر كسى دست به كارى زد كه خون هاى گروهى از مسلمين ريخته شود آيا در برابر چنين حقّ النّاس عظيمى، اظهار ندامت و پشيمانى و اشك ريختن كفايت مى كند يا بايد حقّ النّاس ها را جبران كرد؟

قرائت «حفص» از «عاصم»، یگانه قرائتی است كه داراى سندى صحيح بوده و با پشتوانه جمهور مسلمين اِستحكام يافته است. اين قرائت در طىّ قرون پى در پى تا امروز همواره ميان مسلمانان متداول بوده، زیرا: 1. حفص و استاد او عاصم شديدا به آنچه كه با قرائت عامّه و روايت صحيح و متواتر ميان مسلمانان موافق بود، پایبند بودند. 2. عاصم در بين قُرّاء، ضابطى بى نهايت استوار و در اخذ قرآن از ديگران بسيار محتاط بود، لذا قرائت را تنها از استاد خود «ابو عبدالرحمان سلمى» اخذ می کرد؛ چرا که وی نیز آن را از امام علي(ع) فرا گرفته بود، لذا هيچ گاه با استاد خود مخالفت نورزيد، و... .