«شَجَر» به معنى گياهان ساقه دار است؛ و در قرآن در مقابل «نَجم»، به معنى گياهان بى‌ساقه قرار گرفته است. در «مقائيس اللّغه» آمده: «شجر» داراى دو معنى است: بلندى و ارتفاع، و تداخل اجزاء يك شى در يكديگر؛ و از آنجا كه درختان هم ارتفاع دارند، و هم شاخه‌ هاى آنها در يكديگر وارد مى شود، به آنها «شجر» اطلاق شده است. ولى بعضى معتقدند كه اين مادّه در اصل به معنى چيزى است كه «نمو» دارد، بالا رفته و شاخ و برگ پيدا مى ‌كند؛ و گاه به امور معنوى نيز اطلاق مى ‌شود، مانند: «وَالشَّجرةَ الْمَلْعُوْنةَ فى القرآن».

«نَباتْ» در اصل به معنى هر نوع گياهى است كه از زمين مى‌ رويد؛ خواه داراى تنه و ساقه باشد، مانند: درخت، يا بدون آن باشد؛ ولى غالبا اين واژه در مورد گياهان بدون ساقه گفته مى‌ شود. در تعبيرات وسيعتر «نبات» به هر موجودى كه داراى «نمو» است، اعم از گياه و حيوان و انسان اطلاق مى‌ گردد.

منظور از شجره طیبه هر موجود پاک و پر برکتى است، با چند ویژگى: 1-  داراى رشد و نمو، 2- طیّب از هر نظر، 3- داراى نظام حساب شده اى است که اصل و ریشه آن ثابت و مستحکم است، 5- شاخـه هاى آن در یک محیط پست و محدود نیست، 6-  پربار در هر فصل است، 7-  میوه دادن آن نیز بى حساب نیست... که همه اینها در کلمه توحید و در یک انسان موحّد و در یک برنامه سازنده و پاک می باشد.

اولا: از نظر اهل لغت معنای لغوی واژه زکات «نمو و طهارت» است، و از آنجا به مال پرداخت شده به نیازمندان زکات گفته می شود که این کار مایه برکت و نمو مال و نیز پالایش نفس می گردد. بنابراین بر صدقه واجب و مستحب زکات اطلاق مى شود. ثانیا واژه «زکات» در سوره هاى مکّى و مدنى، یا به معناى رشد و نمو است یا به معناى صدقه مستحبى است، نه زکات واجب فقهى. ثالثا: واژه «زکات»، به نقل از مفسرین اهل سنت؛ بر زکات مستحب و واجب، هر دو اطلاق شده است.

براى حرمت رباى قرضى، چهار دليل مى توان اقامه كرد: 1- اطلاق آیات ربا: آيات ربا شامل هر دو نوع ربا (قرضى و معاوضه) می شود. 2- روايات متعدّد، مبنى بر اينكه هر نوع قرضی كه سود در آن شرط شده باشد حرام است. 3- رواياتى كه دلالت بر ممنوع بودن ذكر بعضى از شرايط در وام دارد و اين روايات، تمام انواع پنجگانه «شرط زیادی» اعم از فعليه، وصفيّه، انتفاعيّه، عمليّه و منافع در رباى قرضى را كه در تحريرالوسيله امام(ره) آمده است، ممنوع مى شمرد. 4- احاديث خاصّه كه هر كدام يكى از اقسام رباى قرضى را تحريم كرده است.