برخى مى گويند موضوع غيبت امام زمان(عج) ساخته برخى از اصحاب خصوصاً سفير اول امام زمان(عج) است؛ درحالی که پیامبر(ص) و سپس امام علي(ع) و ساير امامان(ع) به موضوع غيبت امام زمان(عج) اشاره كرده و وقوع آن را به مردم گوشزد كرده اند. پيامبر(ص) فرمود: «قائم از فرزندان من بر طبق عهدى كه به او مى رسد غايب مى شود...». امام صادق(ع) فرمود: «اگر خبر غيبت امام خود را شنيديد انكار نكنيد». موضوع غيبت امام(عج) آن چنان بين شيعيان شايع بود كه شعرا و نویسندگان حتی قبل از ولادت ایشان به آن پرداخته اند.

امام صادق(ع) از «غیبت» امام زمان(عج) خبر داده است. آن حضرت در حديثي مي فرمايد: «همانا براى قائم، غيبتى قبل از قيام است» و نيز فرمود: «آگاه باشيد به خدا سوگند كه مهدى شما از بين شما غايب خواهد شد، تا اينكه جاهل از شما مى گويد: خداوند احتياجى به آل محمد ندارد ...» و نيز در جای دیگر حضرت فرمود: «همانا غيبت در ششمين از فرزندانم واقع خواهد شد و او دوازدهمين از امامان هدايت بعد از رسول خداست كه اول آنها علي بن ابى طالب(ع) و آخر آنها قائم به حق، بقية الله بر روى زمين است ...».

یکی از علل غیبت امام عصر(عج)، امتناع از بیعت با حاکمان ستمگر است. امام، دين خدا را به طور كامل و بى هيچ پرده پوشى اجرا مى‏ كند و مأمور به تقيه از هيچ حاكم و سلطانى نيست، و برای آن که در بیعت هيچ ستمگری نباشد، بر اساس فرمان الهی از نظرها غائب شده اند.

بر اساس قرآن، اولیاى خدا دو گونه اند: ولىّ آشکار که مردم او را مى شناسند، و ولىّ پنهان از چشم مردم، که کسى او را نمى شناسد، هر چند در میان مردم به سر مى برد و احوال و اخبار مردم را مى داند. در سوره کهف، از هر دو گونه اولیاى خدا یاد شده است یکى حضرت موسى و دیگرى همسفر او، و امام مهدی(ع) همچون آن همسفر موسى، ولىّ ناشناخته الهى در نظر مردم است، که در روایات به خورشید پشت ابر تشبیه شده است.

امام كاظم(ع) در رواياتي از ولادت حضرت مهدی(عج) خبر داده است؛ از جمله در حديثي می فرمایند: «آن کسی که برپا کننده ی حق است و زمين را از دشمنان خدا پاك مى كند و آن را از عدل و داد پر مى نمايد آن طورى كه از جور پر شده باشد پنجمین نفر از فرزندان من است».