امام علی(ع) درباره يكي از آثار «خودپسندی» می فرمایند: «خودپسندىِ انسان، يكى از حسودهاي عقل اوست». حسود كسى است كه به نعمت هايى كه به ديگري رسيده رشك مى ورزد و آرزوى زوال آنها را دارد و همين امر سبب مى شود به دشمنى با او برخيزد و... . از سویی خودپسندى در برابر عقل انسان همين كارها را انجام مى دهد، قدرت عقل را از انسان گرفته و او را به خطا مى افكند، عيب انسان را ظاهر مى سازد و مردم را از او متنفر مى كند. از این رو تعبیر امام(ع) بسیار رسا است.

ایشان می فرماید: «خودپسندى مانع ترقى است»، در واقع ريشه خودپسندى حُبّ ذات افراطى است، انسان در این شرایط ویژگی هاى مثبت خود را برجسته مى بيند، و گاه اعمال زشت خود را نيك مى پندارد از این رو برای رفع آنها اقدام نمی کند. از سویی افراد خودپسند دوستان خود را از دست داده و منزوى مى شوند، امام علی(ع) می فرماید: «بدترين تنهايى خودبينى است». اما در مقابل عُجب، تواضع قرار دارد كه سبب مى شود انسان عیوب خويش را اصلاح نماید، و به يقين خداوند به چنين بندگانى كمك می کند.

اعمال صالح آفاتى دارد که باید دقیقاً مراقب آن بود: گاه از آغاز ویران و فاسد است، همچون عملى که براى «ریا» انجام گیرد.
گاه، انسان در حین عمل گرفتار غرور، عجب و خودبینى مى شود و ارزش عملش به خاطر آن از بین مى رود و گاه، بعد از عمل به خاطر انجام کارهاى مخالف و منافى، اثرش محو و نابود مى گردد، مانند انفاقى که پشت سر آن «منّت» باشد و گاه، انجام گناهانى قبل از انجام عمل، روى آن اثر مى گذارد.

سوء ظن نسبت به خداوند و وعده هاى او، و نسبت به رحمت و کرم بى پایان او بسیار زشت و زننده است و نشانه ضعف ایمان می باشد و قرآن کراراٌ از سوء ظن افراد بى ایمان نکوهش می کند. در مقابل در آیات و روایات حسن ظن به خدا نشانه ایمان شمرده شده است.

امام علي(ع) مي ‌فرمايد: «متقین اعمال صالح انجام می دهند ولی همیشه خائفند [؛ زیرا می ترسند اعمالشان ريائى باشد]». در روایات، ریا شرك اصغر خوانده شده است. همچنین آنها خائفند که عملشان همراه با «عجب» شود. امام صادق(ع) فرمود: «هر كس عُجب به او راه پيدا كند، هلاك مى شود» و متقین خوف دارند كه دچار «سُمعه» شوند؛ زیرا پیامبر(ص) فرمود: «كسى كه قرآن را بخواند و مرادش سمعه باشد... او را داخل آتش مى كند». آنها مى ترسند كه اعمالشان بواسطه گناه حبط و چون خاكستر به هر سو پراكنده شود.

براى علاج «غضب»، علماء اخلاق و روان پزشكان امور علمى و عملى را ذكر كرده اند، مانند اینکه انسان به مفاسد غضب فكر كند كه موجب هتك حرمت، قتل، کینه توزی، حسد و ... مى شود که هر يك از این مفاسد براى هلاكت انسان كافى است؛ یا در ابتداى عصبانیت نفس را منحرف نماید، مثلا از آن مکان برود يا تغيير حالت دهد، اگر نشسته است برخيزد و بالعکس يا به ذكر خداوند مشغول شود. البته براى معالجه اساسى غضب بايد ريشه غضب مثل عُجب، تكبر، لجاجت، حُبّ نفس و ... را پیدا كرده و با آن مبارزه نمود.