مراد از «وَاضْرِبُوهُنَّ؛ و آنان (زنان) را بزنيد»؟!

آیا دستور قرآن با خطاب «وَاضْرِبُوهُنَّ؛ و آنان (زنان) را بزنيد» نشانه ظالمانه بودن احکام اسلامی در حق زنان نیست؟!

اولا حکم بیان شده فقط مخصوص به زنانی است که در قبال وظایف زناشویی خود کوتاهی و از تمکین به آن سرکشی و طغیان می کنند و شامل تمامی زنان نمی گردد. ثانیا جواز چنین برخوردی با زن بعد از آن است که ابتدا مرد همسرش را موعظه کند و در مرحله دوم از او دوری کند. بنابراین اگر زن در یکی از همان دو مرحله اول از سرکشی خود دست بردارد، همسرش حق تعدی و دست درازی به او را ندارد. ثالثا جواز چنین برخوردی بنابر برخی روایات و سخنان فقها باید بسیار ملایم باشد؛ یعنی اگر موجب کبودی یا آسیب شود، زن حق قصاص دارد. رابعا توسل به خشونت و زور برای اجبار شخص به انجام وظایفش در همه نظام های حقوقی دنیا امری مشروع است. خامسا مردان نیز اگر از ادای وظایف خود در قبال همسران خویش کوتاهی کنند، زنان حق دارند با توسل به زور - که معمولا به خاطر ضعف آنها با مراجعه به حاکم شرع اعمال می شود - آنها را مجبور به ادای مسئولیت‌های شان بکنند و تبعیضی در این بین علیه زنان وجود ندارد.

فلسفه حکم «تنبیه زن» در اسلام؟!

آیا این سخن صحیح است که جواز «تنبیه زن» در دین اسلام متناسب با موقعیت زن در عصر جاهلیت بوده و با شأن و شخصیت زن در حال حاضر سازگاری ندارد؟

خداوند می فرماید: «زنانى را که از سرکشى و مخالفتشان بیم دارید، پند دهید؛ ... و [اگر راهی جز شدت عمل نبود]  آنها را تنبیه کنید». بر این اساس برخی می گویند: این نوع رفتار با شأن زن سازگاری نداشته و مناسب عصر جاهلی است. در پاسخ گفته می شود: 1- هرگز تناسبی در این حکم و موقعیت زن در جاهلیت وجود ندارد. 2- در تفسیر «وَاضْرِبُوهُنَ» آمده، زدن نباید دردآور باشد. 3- زدن زمانی است که زن حقوق مرد را رعایت نمی کند، و مرد را مصمم به طلاق می کند. و از آنجا که طلاق افسد است، لذا با زدن، دفع افسد به فاسد می کند.

جریان «تعزیر» در احکام حکومتی

آیا «تعزیر» مختص به احکام اولیه و ثانویه است یا اینکه شامل احکام حکومتی نیز می باشد؟

بعضى از فقهاى معاصر معتقدند كه تعزير اختصاص به احكام اوّليّه و ثانويّه دارد، و در مورد احكام حكومتى جارى نمى شود. احكام حكومتى در حقيقت آيين نامه هاى اجرايى احكام اوّلى و ثانوى تلقّى مى گردد، و در واقع از احكام اوّلى و ثانوى مايه مى گيرد، و حكم مستقل و جديدى نيست؛ در نتیجه، تعزير براى هر نوع گناهى واجب است، چه گناه كبيره و چه صغيره، چه حكم اوّلى باشد، و چه حكم ثانوى؛ و یا حتّى حكم حكومتى، ولى نبايد فراموش كرد كه تعزير فقط ضرب نيست، و گاه فقط با يك تذكّر حاصل مى شود.

منشاء اختصاص «تعزیر» به تازیانه

چه دلائلی باعث شده برخی فقها «تعزیر» را منحصر در تازیانه بدانند؟

تعبيرات و كلماتى در فتاواى فقها يافت مى شود كه در بدو نظر تعزيرات را اختصاص به شلاّق مى دهد، يا تصريح در اين مطلب دارد. اين تعبيرات از برخى روايات نشأت گرفته كه مى توان روايات مزبور را در سه گروه خلاصه كرد: 1- رواياتى كه تعزير را كمتر از حد مى داند. 2- رواياتى كه عدد خاصّى معيّن كرده است. 3- رواياتى كه از تعزير به كلماتى مانند «ضرب»، «جلد» و «سوط» تعبير كرده است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الصادق (عليه السلام) :

وَدَّ مَنْ فِي الْقُبُورِ لَوْ أَنَّ لَهُ حَجَّةً وَاحِدَةً بِالدُّنْيَا وَ مَا فِيهَا

مردگان در گورهايشان آرزو مى کنند: کاش دنيا و آنچه در دنيا هست را داده و به جاى آن پاداش يک حج به آنها داده مى شد.

وسائل الشيعة: 11/110