آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در منابع اهل سنّت روایات زیادی در ارتباط با وضو پیامبر(ص) نقل شده که حضرت بر پاهایش مسح می کشیدند حمران گوید: عثمان آب طلبید، وضو گرفت، و گفت: دیدم که پیامبر خدا (ص) همین گونه وضو گرفت، مضمضه و استنشاق کرد و صورت و دستهایش را سه بار شست و سرش و روى پایش را مسح کشید. هم چنین در مسند عبدالله بن زید مازنى است: پیامبر(ص) وضو گرفت، صورت خود را سه بار و دستانش را دو بار شست و سر و پاهایش را دو بار مسح کشید. بر اساس این روایات سنت پیامبر(ص) بر مسح بوده، و نه شستن.

در منابع اهل سنّت از پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) روایات زیادی نقل شده که حضرت بر پاهایش مسح می کشیدند. که به جهت اختصار برای نمونه به چند روایت اشاره می کنیم:
1ـ بسر بن سعید گوید: عثمان آمد و آب براى وضو طلبید، مضمضه و استنشاق کرد، سپس سه بار صورتش را و سه بار دستانش را شست، سر و پاهایش را سه بار مسح کشید سپس گفت: دیدم که پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) اینگونه وضو مى گرفت، اى جماعت، آیا همین طور است؟ گروهى از اصحاب پیامبر که نزد او بودند، گفتند: آرى.(1)
2ـ حمران گوید: عثمان آب طلبید، وضو گرفت، سپس خندید، سپس گفت: نمى پرسید چرا مى خندم؟ گفتند: براى چه مى خندى؟ گفت: دیدم که پیامبر خدا (صلى الله علیه وآله) همین گونه وضو گرفت، مضمضه و استنشاق کرد و صورت و دستهایش را سه بار شست و سرش و روى پایش را مسح کشید.(2)
3ـ در مسند عبدالله بن زید مازنى است: پیامبر(صلى الله علیه وآله) وضو گرفت، صورت خود را سه بار و دستانش را دو بار شست و سر و پاهایش را دو بار مسح کشید.(3)
4ـ ابومطر گوید: در مسجد همراه على(علیه السلام) نشسته بودیم که مردى نزد او آمد و گفت: وضوى پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) را به من نشان بده. امام، قنبر را طلبید و فرمود: ظرف آبى بیاور. حضرت سه بار دست ها و صورتش را شست، انگشت در دهان برد و سه بار استنشاق کرد، سه بار دستان خود را شست، یک بار سرش را و پاهایش را تا برآمدگى روى پا مسح کشید، در حالى که آب از محاسنش به سینه اش مى چکید، پس از وضو نفسى بالا کشید و فرمود: کجاست آنکه از وضوى پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى پرسید؟ وضوى رسول خدا(صلى الله علیه وآله)این چنین بود.(4)
5ـ عباد بن تمیم از پدرش نقل مى کند: رسول خدا(صلى الله علیه وآله) را دیدم که وضو گرفت و آب را بر محاسن و پاهایش کشید.(5)
6ـ على بن ابى طالب(علیه السلام) فرمود: من چنین مى دیدم که زیر پاها براى مسح کشیدن سزاوارتر از روى پاهاست. تا اینکه دیدم رسول خدا(صلى الله علیه وآله) روى پاها را مسح مى کشید.(6)
7ـ رفاعة بن رافع گوید: شنیدم که رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى فرمود: نماز هیچ کدامتان جایز نیست تا آنکه وضوى کامل آنگونه که خدا فرموده بگیرد، صورتش و دستانش را تا آرنج ها بشوید و سر و پاهایش را تا روى پا مسح بکشد.(7)
8ـ عبدالله بن عمرو گوید: در یکى از سفرها که با پیامبر(صلى الله علیه وآله) بودیم، آن حضرت از ما عقب افتاده بود، به ما رسید، وقت نماز نزدیک بود و ما وضو مى گرفتیم و به پاهایمان مسح مى کشیدیم. حضرت دو سه بار با صداى بلند فرمود: واى بر آیندگان از آتش.(8)
9ـ عباد بن تمیم مازنى از پدرش نقل مى کند: رسول خدا(صلى الله علیه وآله) را دیدم که وضو مى گرفت و بر پاهایش آب را مى کشید.(9)
10 ـ اوس بن ابى اوس ثقفى گوید: پیامبر(ص) را دیده که سراغ قمقمه آب قومى در طائف رفت و وضو گرفت و بر پاهایش مسح کشید.(10)
11ـ رفاعة بن رافع گوید: نزد پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) نشسته بودم، مردى وارد مسجد شد و نماز خواند. پس از نماز، خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) آمد و بر او و دیگران سلام داد. پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: برگرد و نماز بخوان، چون نماز نخوانده اى. مرد شروع کرد به نماز و ما به او مى نگریستیم و نمى دانستیم نمازش چه اشکالى دارد. خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) آمد و بر او و حاضران سلام داد. پیامبر(صلى الله علیه وآله) سلامش را پاسخ داد و فرمود: برگرد نماز بخوان، نماز نخوانده اى، همام گوید: پیامبر(صلى الله علیه وآله) او را دو یا سه بار دستور داد نمازش را بخواند. مرد به آن حضرت گفت: نمى دانم کجاى نمازم عیب دارد؟
رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: نماز هیچ یک از شما کامل نیست تا آنکه وضوى کامل آنگونه که خدا فرموده است بگیرد، صورت و دستانش را تا آرنج ها بشوید و سر و پاهایش را تا برآمدگى روى پا مسح کند، سپس خدا را تکبیر و ثنا گوید، سوره حمد و آنچه مأذون و میسّر است بخواند، سپس تکبیر گوید، رکوع کند و دست ها را بر زانو بگذارد تا مفصل ها آرام بگیرد، سپس بگوید: «سمع الله لمن حمده»، پس بایستد تا قامتش راست شود، باز تکبیر گفته به سجود رود و چهره بر خاک نهد تا اندامش آرام گیرد. باز تکبیر بگوید و بنشیند و پشتش صاف شود... و نماز را همین طور تا چهار رکعت توصیف کرد تا پایان، آنگاه فرمود: نماز هیچ کدامتان کامل نیست تا اینکه چنین کند.(11)
12ـ ابن عباس گوید: نزد عمر، سعد و عبدالله بن عمر سخن از مسح بر پاها شد. عمر بن خطاب گفت: سعد از تو فقیه تر است. سپس گفت: اى سعد، ما انکار نمى کنیم که پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) مسح بر پاها کرد، ولى آیا پس از نزول سوره مائده هم مسح کرد؟ سوره مائده که آخرین سوره بود قبل از برائت، همه چیز را تبیین کرده است.(12)
13ـ از عروة بن زبیر روایت است که چون در آغاز بعثت، جبرئیل بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) نازل شد، با اعجاز چشمه آبى جوشاند و وضو گرفت در حالى که محمد(صلى الله علیه وآله) به او نگاه مى کرد. صورت و دستهایش را تا آرنج شست و بر سر و پاهایش مسح کشید. حضرت محمد(صلى الله علیه وآله) هم همانگونه انجام داد که دید جبرئیل انجام مى دهد.(13)
14. عبدالرحمان بن جبیر نقل مى کند از پدرش، که ابوجبیر همراه با دخترش که پیامبرخدا(صلى الله علیه وآله)با او ازدواج کرده بود خدمت پیامبر آمد. رسول خدا(صلى الله علیه وآله) آبى طلبید، دستانش را شست و تمیز کرد، سپس دهانش را مضمضه کرد و آب استنشاق نمود، سپس صورت و دستانش را تا آرنج سه بار شست و سر و پاهایش را مسح کشید.(14)
تا اینجا روایاتى از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) بود که به آنها برخوردیم که همه دلالت دارد بر اینکه سخن و عمل آن حضرت بر مسح بوده است، نه شستن.(15)