پیشگامى شیعه در تدوین علوم اسلامى

آیا شیعه در تدوین علوم اسلامى از دیگران پیش قدم بوده است؟

شیعه در تدوین علوم اسلامى از دیگران پیش قدم بوده است؛ زیرا در عصر نخستین، غیر از على(ع) و شیعیان دانشمندش که برخلاف دیگر صحابه نگارش سنت را جایز می دانستند، کسى این کار را بر عهده نگرفت؛ لذا گروهى از شیعیان آن حضرت به امیرمؤمنان اقتدا کرده و در همان عصر، مشغول تألیف شدند. از جمله آنها ـ چنان که ابن شهر آشوب گفته است ـ سلمان و ابوذر مى باشند، وى مى گوید: نخستین کسى که در اسلام کتاب نوشت، على بن ابى طالب است، آن گاه سلمان فارسى و سپس ابوذر.

ممنوعیت بیان و نوشتن احادیث پیامبر(ص)

ماجرای ممنوعیت بیان و نوشتن احادیث پیامبر(صلی الله علیه و آله) چه می باشد؟

با آنكه گفتار پيامبر(ص) بعد از قرآن بزرگترين منبع فرهنگ اسلامى به شمار مى رود، خليفه اول و دوم به مخالفت با نقل و تدوين حديث برخاستند. آنها به بهانه هاى پوچ و در واقع با انگيزه هاى سياسى، از هر گونه فعاليت مسلمانان در این زمينه به شدت جلوگيرى نمودند. حتی دستور به از بین بردن آن احادیث می دادند و متخلفین را سرسختانه مجازات می کردند. «ابن مسعود» و «ابودرداء» و «ابوذر»، كه هر سه از شخصيت هاى بزرگ صدر اسلام بودند، بخاطر نقل حدیث، تا هنگام مرگ عمر در زندان به سر مى بردند.

ممنوعیت بیان و نوشتن احادیث پیامبر(ص)

ماجرای ممنوعیت بیان و نوشتن احادیث پیامبر(صلی الله علیه و آله) چه می باشد؟

پس از رحلت پیامبر(ص)، خلیفه اول و دوم هرگونه نقل و نوشتن احادیث آن حضرت را ممنوع کردند. خلیفه اول با این استدلال که قرآن به عنوان مرجع تبیین حلال و حرام در میان ما وجود دارد، نقل حدیث را ممنوع کرد. خلیفه دوم نیز در مبارزه با نقل حدیث به این اقدامات دست زد: 1- دستور به از بین بردن هر نسخه مکتوب حدیث. 2- نهی شدید مبلغین، از نقل حدیث. 3- مبارزه با نقل حدیث، از طریق مجازات و زندانی کردن. بدین ترتیب با تصمیمی سیاسی، مردم از مهم ترین مرجع اسلامی بعد از قرآن و بزرگ ترین منبع معارف محروم شدند.

زیان های جبران ناپذیر جریان منع حدیث

جریان منع حدیث چه زیان هائی را در پی داشت؟

بر اثر منع حدیث، احادیث نبوی در سینه ها ماند. این وضعیت باعث محرومیت فرهنگ اسلامی از گنجینه احادیث نبوی شد و زمینه بسیار مساعدی را برای جعل حدیث، به نفع حکومتهای وقت  فراهم کرد؛ زيرا وقتى مدرك، منحصر به حافظه ها گرديد، همه كس مى توانست همه گونه ادعايى بنمايد. سرانجام این ممنوعیت توسط عمر بن عبدالعزیز برداشته شد، اما با آسیب های دیگری مواجه شد، نظیر مکتوب شدن احادیث جعلی و کتمان شدن بسیاری از احادیث ایراد شده به نفع شیعه و اهل بیت، از سوی محدثان رسمی و طرفداران حکومت.

بهانه خلفا برای منع حدیث

بهانه خلفا برای منع احادیث نبوی چه بود؟

با توجه به آیاتی از سوره نجم که گفتار پیامبر(ص) را نه سخنی برآمده از هوا و هوس بلکه حق می داند، احادیث ایشان به عنوان حجتی لازم الاتباع باید در میان جامعه اسلامی جایگاه بسیار ویژه ای می یافت. ولی خلیفه اول و دوم نقل احادیث را ممنوع کردند و در توجیه این کار گفتند: ممنوعیت نقل حدیث به خاطر آميخته نشدن آن ها با آیات قرآن است. این عذر با توجه به معین و مضبوط بودن آیات و سوره ها، هنگام وفات پیامبر(ص) و فصاحت و بلاغت متن وحی، بسیار بی اساس به نظر می رسد.

انگیزه سیاسی منع حدیث

انگیزه خلفای نخستین از منع حدیث چه بود؟

وجود احادیث متواتر از پیامبر(ص) مبنی بر جانشینی امام علی(ع) از یک سو و امتیاز آن حضرت(ع) در تالیف کتابهایی مملوء از احادیث و معارف پیامبر(ص)، موجب شد که خلفا از روند نقل حدیث بعد از پیامبر(ص) احساس خطر کنند و به ممنوعیت آن همت بگمارند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

رسول الله (ص)

طوبي لمن ظمأ أو جاء لله

خوشا کسي که در راه خدا گرسنگي يا تشنگي کشد

ميزان الحکمة 6 / 399