مقصود از تشابه امت‌هاى پيشين و امروزين، تشابه در اصول و كليات است نه شيوه‌ها و كيفيت‌ها؛ مثلا مى‌دانيم كه بنى‌اسرائيل در اثر عناد با پيامبران خود چهل سال در بيابان «سينا» گرفتار شدند و در آن مدت «منّ» و «سلوى» بر ايشان فرو فرستاده شد. معناى تشابه بين دو امت آن نيست كه مسلمانان نيز بايد چهل سال در همان بيابان گرفتار شوند و همان غذاها قوت آنان باشد، بلكه مراد اين است كه شما در اثر مقاومت و سرپيچى در مقابل امامان خود با وجود خيرخواهى آنان، در بيابان ضلالت و گمراهى و كاستى مال و جان و نظاير آن گرفتار خواهيد شد.
استاد، آيت‌الله خويى مى‌فرمايد: «روايات مذكور، جزو اخبار آحاد است؛ لذا حجيّت ندارد و ادعاى تواتر آنها سخنى گزافه است؛ زيرا در كتب اربعه اثرى از آنها وجود ندارد؛ از اين گذشته، بسيارى از حوادث پيشينيان نه درباره مسلمانان واقع شده است و نه امكان وقوع دارد. در نهايت اگر اصل تشابه صحيح باشد همين مقدار كه مسلمين حدود قرآن را ترك و به پاسدارى از حروف و الفاظ آن بسنده نمودند در تحقق تشابه كفايت مى‌كند؛ چه آنكه در حديث آورده است: «اينان حروف كتاب را پاس مى‌داشتند اما حدود آن را تحريف مى‌كردند. پس كار ايشان روايت آن بود نه رعايت معناى آن»؛ پس شباهت حوادث اين امت با رخدادهاى امت‌هاى پيشين در برخى اشكال خواهد بود».

در قانون مجازات های اسلامی، مجازات های سختی در جهت اصلاح فرد و جامعه و پیشگیری از وقوع جرم پیش بینی شده، اما نمونه هایی از رحمت الهی نیز در آن قابل مشاهده است؛ مثلا: 1-  قاعده دفع حدود به شبهه، مانع از اجرای «حدود» الهی می شود. لذا چنانچه متهم ادعای جهل، فراموشی، و... بکند، و عقلا و عرف جامعه ادعای وی را موجه بدانند، «حدود» الهی اجرای نخواهد شد. 2- اسلام اجرای «حدود» را منوط به تحقق شرایط آن می داند. لذا با فقدان هریک از شرایط، «حدود» الهی اجرای نمی شود. 3- توبه در اسلام سبب سقوط «حدود» الهی است.

معاويه دستور داده بود که دست چند دزد را قطع کنند، نفر آخر از او درخواست بخشش کرد. معاويه گفت: وقتى دست رفقايت را قطع كردم، با تو چه رفتاری داشته باشم؟ مادر دزد گفت: این را هم جزء گناهانى قرار ده كه از آن توبه خواهى كرد و او را رها كن؛ پس معاويه رهايش كرد و اين حدّ از حدودی بود كه در اسلام ترك مى شد.

امام علی(ع) در شرح خدمات خود به امّت اسلامي مي فرمايد: «آيا من به ثقل اكبر [قرآن] در ميان شما عمل نكردم؟! آيا من در ميان شما ثقل اصغر [اهل بيت(ع)] را باقى نگذاردم؟ من پرچم ايمان را در ميان شما نصب كردم و پايه هاى آن را محكم نمودم. شما را به حدود حلال و حرام آگاه ساختم [و مرزهاى آن را مشخص نمودم]. جامه عافيت را با عدلِ خود بر شما پوشاندم و بساط كارهاى نيك را با سخن و عمل خود در ميان شما گستردم و فضايل اخلاقى را از سوى خود، به شما نشان دادم».