درباره اينكه «هورقليايي» چيست؟ نظرات مختلفي بيان شده است؛ در پاورقى كتاب «برهان قاطع» آمده است: «هورقليا» ظاهرا از كلمه عبرى «هبل» به معناى هواى گرم، تنفس و بخار و «قرنئيم» به معناى درخشش و شعاع است و كلمه مركب به معناى تشعشع بخار است. مراد از عالم «هورقليايى» همان «عالم مثال» است و چون عالم مثال بر دو قسم است: اول و آخر، گفته اند: اين عالم داراى دو شهر است: جابلقا و جابرسا. عالم مثال، يا خيال منفصل، يا عالم برزخ بين عالم عقول و عالم ماده، چيزى است كه عارفان و فيلسوفان اشراق به آن معتقدند؛ ولى فلاسفه مشاء آن را نپذيرفته اند.

«شیخیّه» معتقد است كه امام زمان(عج) با بدنى هورقليايى در عالم مثال در شهر جابلقا و جابرسا زندگى مى كند و هرگاه بخواهد به عالم دنیا تشريف بياورد، صورتى از صورت هاى اهل اين دنیا را مى پوشد تا كسى او را نشناسد. اين نظريه منكر وجود امام زمان(عج) در روي زمين است و با ادله عقلي ضرورت وجود امام(ع) نمي سازد و ادعايشان فاقد دليل است.

او (در سال 1166هـ) در احساء عربستان به دنیا آمد و در بیست سالگی به منظور کسب معارف، عازم کربلا و نجف شد. با شیوع بیماری طاعون در عراق به وطن خود بازگشت و پس از ازدواج به بحرین رفت، سپس دوباره به عراق رفت و بعد از هشت سال برای زیارت امام رضا(ع) عازم ایران شد. در اندک مدتی، در مدارس علوم دینی ایران مشهور شد و درنهایت وارد دربار فتحعلی شاه قاجار شد. در شهرهای ایران به بیان دیدگاه های خود پرداخت و درنهایت بخاطر ادعای بابیت و عقائد انحرافی اش درباره امامت و معاد از سوی بسیاری از علما تکفیر شد و ... .

کرمانی ها، از شیوه ی اخباری گری پیروی می کنند و به تقلید از مراجع اعتقاد ندارند؛ اما شیخیه ی آذربایجان، به اجتهاد و تقلید معتقدند و از مراجع تقلید خودشان پیروی می کنند، حتی در عقاید هم آرای احسایی و رشتی را براساس تلقی خویش از احادیث تفسیر می کنند. شیخیه ی کرمان، اصول دین را چهار اصل توحید و نبوت و امامت و رکن رابع می‏دانند، اما شیخیه ی آذربایجان، به شدت، منکر اعتقاد به رکن رابع هستند و معاد و عدل را هم از اصول می دانند.

در معنای «جابُلقا» و «جابُرسا» چند نظر بيان شده است. برخي می گویند: «جابلقا و جابرسا در سفر اول كه سفر از خلق به حق است قرار دارد. اين سفر [بلكه اين شهر] داراى محله هاى متعددى است كه محله نوزدهم آن «حظيره القدس» و محل پرندگان سبز و صور مثاليه است. جابرسا و جابلقا دو محله از اين شهر مى باشند كه هر كدام از آنها داراى هفتاد هزار درب است و در كنار هر دربى هفتاد هزار امت وجود دارد كه به هفتاد هزار زبان با يكديگر صحبت مى كنند و هر زبانى با زبان ديگر هيچ مشابهتى ندارد».