آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند در سوره «طلاق» مى ‏گويد: «هر كس بر خدا توكّل كند خدا كار او را به سامان مى‏ برد، خداوند فرمان خود را به انجام مى‏ رساند و براى هر چيز اندازه‏ اى قرار داده است». چراكه انسان از مصالح امور آگاه نيست و هر چيز حسابى دارد و هر كار زمانى را مى‏ طلبد و هر پديده‏ اى در ظرف ويژه خود مطلوب است به همين دليل و به مقتضاى «الْامُورُ مَرْهُونَةٌ بِاَوْقَاتِهَا» گاه مصلحت در اين است كه نتيجه به تأخير افتد، بنابراين شتابزدگى و عجله در اين گونه امور روا نيست.

اگر كسي سؤال كند كه چرا با آنکه بر خدا «توکّل» می کنیم، برخی مواقع پیروزی ها به تأخیر می افتد؟ خداوند در آیه 3 سوره «طلاق» پاسخ آن را چنين مي دهد: «وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ اِنَّ اللَّهَ بَالِغُ اَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدْراً»؛ (هر كس بر خدا توكّل كند خدا كار او را به سامان مى‏ برد، خداوند فرمان خود را به انجام مى‏ رساند و براى هر چيز اندازه‏ اى قرار داده است). یعنی شما از مصالح امور آگاه نيستيد و هر چيز حسابى دارد و هر كار زمانى را مى‏ طلبد و هر پديده‏ اى در ظرف ويژه خود مطلوب است به همين دليل به مقتضاى «الْامُورُ مَرْهُونَةٌ بِاوْقَاتِهَا» گاه مصلحت در اين است كه نتيجه به تأخير افتد، بنابراين شتابزدگى و عجله در اين گونه امور روا نيست. شبيه همين معنى در سوره «آل عمران» آمده است كه پيروزى و شكست را از سوى خدا مى ‏شمرد و مى‏ گويد توكّل بر خدا راه وصول مؤمنان به پيروزى است: «اِنْ يَنْصُرْكُمُ اللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمْ وَ اِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِى يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ»(1)؛ (اگر خداوند شما را يارى كند هيچ كس بر شما غالب نخواهد شد و اگر دست از يارى شما بردارد، كيست كه بعد از او شما را يارى كند؟! و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكّل كنند!).(2)