آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) مي فرمايد: «متقين علاقه شديدى در كسب علم و دانش دارند». آنها با اینکه عالمند؛ ولی حریص به کسب علم هستند. حرص به امور معنوی، علم و رستگارى خود و جامعه حرص پسندیده است؛ چراکه خداوند پیامبر(ص) را حریص بر هدایت مردم معرفی می کند: «رسولی که حريص است بر اسلام آوردن و هدايت شما».

امام علي(عليه السلام) در بيان ويژگي هاي متقين مي فرمايد: «وَ حِرْصاً فِى عِلمٍ»؛ ([و مى بينى براى هر يك از متقين] علاقه شديدى در كسب علم و دانش).
متقين علاوه بر اين كه عالمند، حرص و علاقه شديدى به كسب علم و دانش اندوزى دارند و مرز معين و مشخصى براى يادگيرى دانش ندارند.
نكته قابل ذكر اين كه در عرف مردم، صفت «حرص» صفت پسنديده اى نيست؛ ولى بايد دانست كه حرص به معناى علاقه وافر و ميل زياد به چيزى است و اين به خودي خود بد نيست، مفهوم نازيباى «حرص» از تمايل به چيز نازيبا حاصل مى شود. اگر اين علاقه به علم و سعادتِ جامعه و رستگارى خود باشد، خوب است، ولى اگر اين حرص و علاقه بيش از حد به زندگى دنيوى و مال و زن و فرزند باشد، مذموم است. هر يك از اينها گرچه توجه و علاقه به آنها لازم است؛ ولى نبايد به درجه حرص برسد، چراکه حرص در اين مورد مذموم است.
از اين رو خداوند در قرآن، بنى اسرائيل و قوم يهود را مذمت كرده؛ زيرا آنها حريص بر حيات و زندگى دنيوى شدند: «وَ لَتَجِدَنَّهُم اَحْرَصَ النَّاسِ عَلَى حَيَوةٍ»(1)؛ (مى يابى آنها را حريص ترين مردم به زندگى دنيا).
مولى علی(عليه السلام) در خطبه متقين، حرص در علم را از صفات متقين مى شمارد و خداوند پيامبرش(صلى الله عليه و آله) را حريص بر هدايت مردم معرفى مى كند: «لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ...»(2)؛ (آمد شما را رسولى از خود شما، دشوار است بر او رنج شما، حريص است بر اسلام آوردن و هدايت شما...) يا در جاى ديگر مى فرمايد: «إِنْ تَحْرِصْ عَلَى هُدَاهُمْ...»(3)؛ (اگر حريص باشى بر هدايت آنها...).
پس ملاك خوبى و بدى حرص، در مُتعَلَّق آن است؛ اگر چيزى باشد كه قابليت علاقه شديد را دارد، حرص بر آن ممدوح و گرنه مذموم است.(4)