آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مروان بن حَکَم، پسر عموى عثمان و شخصی مرموز، فتنه انگیز و فرصت طلب بود، او از معارف اسلامى بهره اى نداشت؛ زیرا در کودکی به خارج مدینه تبعید شده بود. عثمان بعد از خلافت، او را به مدینه بازگرداند و اکرام کرده و گرداننده اصلی کار حکومت نمود. او که در شورش علیه عثمان نقش مهمّی داشت، پس از کشته شدن او به مکّه گريخت و به یاران جمل پیوست و در جنگ صِفّین نیز نقش پر رنگی داشت. او از سوى معاویه حاکم مدینه شد و بعد از یزید به خلافت رسید و در سال 65 کشته شد.

مروان بن حَکَم، از خاندان اُموى و پسر عموى عثمان بود که در مکه یا طائف متولد شد او شخصی مرموز، فتنه انگیز و فرصت طلب بود، و تمایل بسیاری به ایجاد فتنه ها و درگیرى ها داشت.(1) مروان افزون بر آنکه جوان و خام بود از آداب و معاشرت اسلامى نیز بهره اى نداشت؛ زیرا از آغاز زندگى، خارج از مدینه و به عنوان تبعیدى و مطرود پیامبر(صلى الله علیه وآله) زندگى کرده بود.(2)
ولی هنگامى که عثمان به خلافت رسید، مروان را به مدینه بازگرداند و اکرام بسیار کرد و اموال بسیاری به او داد و به او فرصت داد تا در تمام شئون خلافت دخالت کند. او منشی خلیفه و در واقع گرداننده اصلی کار حکومت بود (3) و با نفوذ بسیارى که در عثمان داشت، و تمایل بی اندازه اش به سلطنت و بی اعتقادیش به فرهنگ اسلامی، نقش (تخریبی) مهمّی در تحولات جامعه اسلامی بازی کرده است، من جمله شعله ور ساختن آتش قهر شورشیان علیه عثمان.
او پس از کشته شدن عثمان به مکّه گریخت و به شورشیان جمل ملحق شد.(4) و در جنگ جمل، فرمانده سوارگان سمت راست سپاه جمل شد. او در آن جنگ، نقشى مزوّرانه داشت و در بحبوحه جنگ، طلحه را کشت؛ چرا که او را قاتل عثمان مى دانست. سپس به معاویه ملحق شد و در جنگ صِفّین نقش پر رنگی داشت.(5)
او پس از شهادت امام على(علیه السلام) در سال 42 هجرى از سوى معاویه حاکم مدینه شد.(6) و بعد از یزید بن معاویه به خلافت رسید؛ لیکن نُه یا دَه ماه بیشتر حکومت نکرد و این سخن امام على(علیه السلام) که مدّت زمان حکومت او را به «لعقةُ الکلبِ أنفَه»؛ (به اندازه اى که سگ، دماغش را مى لیسد)، تشبیه کرده بود، تحقّق یافت. و در سال 65 هجرى کشته شد.(7)
همچنین در کتاب المستدرک على الصحیحین ـ به نقل از ابو هریره ـ آمده است: پیامبر خدا فرمود: «در خواب به من نشان داده شد که گویا فرزندان حَکَم بن ابى العاص بر منبرِ من مى جَستند، آن گونه که بوزینه ها بالا مى جهند» و پیامبر(صلى الله علیه وآله) از آن پس تا هنگام وفات، خندان دیده نشد. (8).(9)