آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

این سوره هفت بخش دارد: 1- عظمت قرآن مجید و اهمیت آن. 2 - دلائل توحید. 3- ادعاهاى طبیعى مسلکان و پاسخ قاطع به آن. 4- سرنوشت بعضى از اقوام پیشین همچون بنى اسرائیل. 5- تهدید شدید گمراهانى که اصرار بر عقائد انحرافى دارند. 6- دعوت به عفو و گذشت. 7-  مساله قیامت و نامه اعمال.
 

این سوره، که ششمین سوره از سوره هاى «حوامیم» است، از سوره هاى «مکّى» است و زمانى نازل شد که درگیرى شدیدى میان «مسلمانان» و «مشرکان» بر فضاى اجتماعى «مکّه» حاکم بود و به همین دلیل بیشتر روى مسائل مربوط به توحید و مبارزه با شرک و تهدید ظالمان به دادگاه قیامت و توجه به مسأله ثبت اعمال و همچنین توجه به سرنوشت اقوام سرکش پیشین مى پردازد و مى توان محتواى این سوره را در هفت بخش خلاصه کرد:
1 ـ عظمت قرآن مجید و اهمیت آن.
2 ـ بیان گوشه اى از دلائل توحید در برابر مشرکان.
3 ـ ذکر پاره اى از ادعاهاى طبیعى مسلکان و پاسخ قاطع به آن.
4 ـ اشاره کوتاهى به سرنوشت بعضى از اقوام پیشین همچون بنى اسرائیل، به عنوان گواهى بر مباحث این سوره.
5 ـ تهدید شدید نسبت به گمراهانى که اصرار و پافشارى بر عقائد انحرافى خود دارند.
6 ـ دعوت به عفو و گذشت در عین قاطعیت و عدم انحراف از مسیر حق.
7 ـ اشارات گویائى به حوادث تکان دهنده قیامت، مخصوصاً نامه اعمال که تمامى کارهاى انسان را بى کم و کاست در برمى گیرد.
این سوره با اوصاف و نام هاى بزرگ خداوند، همچون «عزیز» و «حکیم» آغاز مى شود و با آن نیز ختم مى گردد، نام این سوره «جاثیه» است، به تناسب آیه 28 این سوره (جاثیه یعنى کسى که به زانو در آمده) و اشاره به وضع بسیارى از مردم در صحنه قیامت در دادگاه عدل الهى است.
مرحوم «طبرسى» در «مجمع البیان» نام دیگرى نیز براى این سوره نقل کرده که چندان مشهور نیست و آن «شریعت» است، به تناسب آیه 18 این سوره.(1)