آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مردى از مشرکان برای انکار معاد، با قطعه استخوان پوسیده اى نزد پیامبر(ص) رفت و گفت: چه کسى مى تواند این استخوان هاى پوسیده را از نو زنده کند؟ قرآن در پاسخ می فرماید: «آن خدایى که براى شما از درخت سبز آتش آفرید و شما به وسیله آن آتش مى افروزید، قادر است بر این استخوان هاى پوسیده بار دیگر لباس حیات بپوشاند». سپس می فرماید: «پس منزه است خداوندى که ملکوت همه چیز، در دست قدرت او است ». در حقیقت چنین خداوندى از هر گونه عجز و ناتوانى، منزه و مبرّا است.

در غالب تفاسیر نقل شده است: مردى از مشرکان، به نام «أبىّ بن خلف» یا «أمیّة بن خلف» و یا «عاص بن وائل» قطعه استخوان پوسیده اى را پیدا کرد و گفت: با این دلیل محکم، به مخاصمه با محمّد(صلى الله علیه وآله) بر مى خیزم، و سخن او را درباره معاد ابطال مى کنم، آن را برداشت و نزد پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) آمد (و شاید مقدارى از آن را در حضور پیامبر(صلى الله علیه وآله) نرم کرد و به روى زمین ریخت) و گفت: چه کسى مى تواند این استخوان هاى پوسیده را از نو زنده کند (و کدام عقل آن را باور مى کند)؟
آیات 77 تا 83 سوره «یس» نازل شد، و پاسخ منطقى و دندان شکنى به او و همفکران او داد.
نخست، دست انسان را مى گیرد و به آغاز حیات خودش، در آن روز که نطفه بى ارزشى بیش نبود، مى برد و او را به اندیشه وا مى دارد، مى گوید: (آیا انسان نمى داند که ما او را از نطفه آفریدیم و او آن چنان قوى و نیرومند و صاحب قدرت و شعور و نطق شد، که حتى به مجادله در برابر پروردگارش برخاست و مخاصمه کننده آشکارى شد؟!)؛ «أَوَ لَم یَرَ الاْنسانُ أَنّا خَلَقْناهُ مِنْ نُطْفَة فَإَذا هُوَ خَصیمٌ مُبِینٌ».(1)
اما انسان یک موجود فراموشکار و مغرور است، و این نعمت هائى را که ولى نعمتش به او بخشیده، در برابر او بکار مى گیرد و به مجادله و مخاصمه بر مى خیزد. (چه کسى مى تواند این استخوان ها را زنده کند، در حالى که پوسیده است؟!)؛ «وَ ضَرَبَ لَنا مَثَلا وَ نَسِىَ خَلْقَهُ قالَ مَنْ یُحْىِ الْعِظامَ وَ هِىَ رَمیمٌ».(2)
سپس خداوند بلافاصله به پیامبر(صلى الله علیه وآله) دستور مى دهد: به این خیره سر مغرور و فراموشکار (بگو: کسى او را زنده مى کند که در روز نخست او را ایجاد کرد)؛ «قُلْ یُحْیِیهَا الَّذِى أنْشَأَها أَوَّلَ مَرَّة».
اگر امروز استخوان پوسیده اى از او به یادگار مانده، روزى بود که حتى این استخوان پوسیده هم نبود، و حتى خاکى هم وجود نداشت، آرى، آن کس که او را از کتم عدم آفرید، تجدید حیات استخوان پوسیده اى برایش آسانتر است.
و اگر فکر مى کنید این استخوان پوسیده وقتى خاک شد و در همه جا پراکنده گشت، چه کسى مى تواند آن أجزاء را بشناسد و از نقاط مختلف گردآورى کند؟ پاسخ آن نیز روشن است، (او از هر مخلوقى آگاه است) و تمام ویژگی هاى آنها را مى داند «وَ هُوَ بِکُلِّ خَلْق عَلِیمُ». سپس مى فرماید: (آن خدائى که براى شما از درخت سبز آتش آفرید و شما به وسیله آن آتش مى افروزید، قادر است بر این استخوان هاى پوسیده بار دیگر لباس حیات بپوشاند)؛ «ألَّذى جَعَلَ لَکُمْ مِنَ الشَّجَرِ الاْخْضَرِ ناراً فَإِذَا أَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ».
سپس در آیه 81 سوره «یس» مى فرماید: (آیا کسى که آسمانها و زمین را با آن همه عظمت و عجایب و نظامات شگفت انگیز، آفریده، توانائى ندارد که همانند این انسان هاى خاک شده را بیافریند؟ [و آنها را به حیات و زندگى جدیدى بازگرداند] آرى، مى تواند و او آفریننده آگاه و داناست)؛ «أَوَ لَیْسَ الَّذى خَلَقَ السَّماوَاتِ وَ الاَْرْض بِقادِر عَلى أَنْ یَخْلُقَ مِثْلَهُمْ بَلى وَ هُوَ الْخَلاّقُ الْعَلِیمُ».
و در آیه بعد مى فرماید: (فرمان او این است که: هر گاه چیزى را اراده کند به آن مى گوید: موجود باش! آن هم بى درنگ موجود مى شود)؛ همان گونه که خدا خواسته «إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ».
آخرین آیه مورد بحث: که آخرین آیه سوره «یس» است به صورت یک نتیجه گیرى کلى در مسأله مبدأ و معاد این بحث را به طرز زیبائى پایان مى دهد، مى گوید: (پس منزه است خداوندى که ملکوت همه چیز، در دست قدرت او است و همه شما به سوى او باز مى گردید)؛ «فَسُبْحَانَ الَّذى بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَىْء وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ».
با توجه به این که: «ملکوت» از ریشه «ملک» (بر وزن حکم) به معنى «حکومت و مالکیت» است و اضافه «واو» و «ت» به آن براى تأکید و مبالغه مى باشد، مفهوم آیه چنین مى شود: حاکمیت و مالکیت بى قید و شرط همه چیز، به دست قدرت خدا است، و چنین خداوندى از هر گونه عجز و ناتوانى، منزه و مبرّا است و در این صورت، احیاء مردگان و پوشیدن لباس حیات بر استخوان هاى پوسیده و خاک هاى پراکنده، مشکلى براى او ایجاد نخواهد کرد، چون چنین است، به طور یقین همه شما به سوى او باز مى گردید و معاد حق است!(3)