منظور از تضيمن رزق از سوى خداوند و تكفل و تعهد و تقسيم آن، فراهم آوردن زمينه ها است که برخی از این زمينه ها در خارج از وجود انسان و برخی دیگر در درون وجود او است كه هرگاه دست به دست هم دهند انسان سهم خود را از روزى دريافت مى كند.
بعد از فراهم آمدن آن زمینه ها، تلاش و كوشش انسان شرط تحقق و به فعليت رسیدن آن زمينه ها است؛ بنابراين حكمت خدا ايجاب مى كند كه هركس تلاش و كوشش و اخلاص و فداكارى بيشترى داشته باشد روزى اش گسترده تر گردد. چرا که خداوند متعال اراده اش را - از جمله اراده اش را در روزی دادن مخلوقات - در قالب نظام متشکل از شبکه های گسترده علت و معلولی عملی می کند.
مواردى نیز از فقر و بی عدالتی در طول تاریخ وجود دارند که سبب آن نه تنبلی و تن پروری و عدم نشاط شخص و جامعه، بلکه نتیجه ظلم و تحمیل استعمارگران و استثمارکنندگان فردی یا گروهی بوده است. به تعبير ديگر علاوه بر مسأله تلاش و كوشش، وجود عدالت اجتماعى نيز شرط تقسيم عادلانه روزى ها است.

زمانی که امام عهده ‌دار خلافت شد، با مشکلات بسياری مواجه شد؛ بی عدالت اقتصادی فراگیر شده بود و صحابه ای که زودتر اسلام آورده بودند سهم بیشتری می گرفتند، از این رو فاصله غنی و فقیر زياد شده بود. همچنین انحرافات دینی و بدعت گرایی به وجود آمده بود و بسیاری از مردم آگاهی درستی از دین نداشتند. از سویی از نقل و کتابت حدیث جلوگيری شده بود و از سوی دیگر فساد اجتماعی و رفاه‌ گرایی شدید مردم، سبب تضعیف آرمان ها و ارزش های دینی در جامعه شده و به دین جز به صورت ظاهر بهای چندانی داده نمی شد. و... .

در روايات اسلامى بهای بسیار زیادی به گوهر عقل و خرد داده شده است و این گوهر به عنوان اساس دين، بزرگترين غنا، برترين سرمايه، فرمانده لشكر خداى رحمان، راهوارترين مركب، بهترين دوست، و معيار و ميزان براى تَقَّرب الى الله و كسب پاداش معرفى گرديده است؛ به عنوان نمونه: 1. پيغمبر اكرم(ص) مى فرمايد: «اساس موجوديت انسان عقل او است و آن كس كه عقل ندارد دين ندارد». 2. اميرمؤمنان على(ع) مى فرمايد: «هيچ بى نيازى همچون عقل نيست و هيچ فقرى همچون جهل!».

توزيع ناعادلانه ثروت، بلای بزرگ و درد بی درمان دنیای معاصر است؛ اما اسلام در شيوه درمان خود، اقتصاد را با اخلاق پیوند می دهد و آن را در لايه هاى مختلف اقتصاد، يعنى توليد، توزيع و مصرف كالا حاكم مي كند تا فاصله بين فقير و غنى كم شده، و ثروت به طور عادلانه توزيع گردد. از جمله این دستورات تاکید بر روزی حلال و سود عادلانه، و تحریم ربا و رشوه است. در واقع اسلام با طرح بايدها و نبايدهاى اخلاقى در حوزه اقتصاد، عملا چشمه هاى توليد ثروت نامشروع را مسدود مي کند.

نظام اقتصادی «سوسیالیستی»، دارای نقاط ضعف و کاستی است: 1- در این نظام، انگیزه های شخصی از بین رفته و طبعاً حکومت فشار یک اقلّیت بر اکثریت زمام کار را به دست گرفته و مانع شکوفایی اقتصاد می شود. 2- در این نظام فاصله طبقاتی افزایش می یابد. 3- محور «مالکیت» در این نظام، نوعی نبرد با خمیره انسانی است؛ زیرا انسان خود را نسبت به دست رنج خود سزاوارتر می داند، این نبرد سبب گسترش سستی و ناامیدی در مردم می شود. 4- تمرکز هر سه بعد قدرت اقتصادی، سیاسی و نظامی در سران «سوسیالیست»، سبب ظهور دیکتاتوری می شود.