توصيف خداوند از سوى قرآن بسى فراتر از فهم بشر آن روز است؛ در سوره «حشر» آمده: «اوست خدايى كه غير از او معبودى نيست، داننده غيب و آشكار است، اوست رحمتگر مهربان * اوست خدايى كه غير از او معبودى نيست، همان فرمانرواى پاك سلامت بخش و مؤمن به حقيقت حقّه خود كه نگهبان، عزيز، جبّار و متكبّر است. پاك است خدا از آنچه با او شريك مى گردانند * اوست خداى خالق نوساز صورتگر كه بهترين نامها و صفات از آنِ اوست. آنچه در آسمانها و زمين است تسبيح او مى گويند و او عزيز حكيم است».

اما «تورات» خدا را در حدّ بى ارزش ترين مخلوقات تنزّل مى دهد و در ساحت قدسى و والاى او دست اندازى هايى نامربوط دارد. اين داستان آغاز آفرينش است كه در «سفر تكوين» به گونه اى زشت و تحريف شده آمده است و خداى آفريننده و برتر را در آنجا در رقابتى سخت با مخلوق خود و تلاشى نافرجام مى يابيم: «پس خداوند خدا آدم را گرفت و او را در باغ عدن گذاشت تا كار آن بكند و آن را محافظت نمايد. و خداوند خدا آدم را فرموده گفت از همه درختان باغ بى‌ممانعت بخور؛ اما از درخت معرفت نيك و بد زنهار نخورى؛ زيرا روزى كه از آن خوردى هر آينه خواهى مرد».

«تكبّر» چه در برابر خالق، چه در برابر خلق و چه در مقابل حقايق، همه از اسباب سقوط در دوزخ است. «استكبار»؛ (خود برتر بينى) نيز سرچشمه اصلى بسيارى از جنايات، ظلم ها، ستم ها و حق كشى هاست و باعث مي شود تا آدمى سرانجام وارد اين كانون قهر و غضب الهي يعني دوزخ بشود.

از آنجا كه قادر مطلق و رحمان و رحيم واقعى تنها ذات پاك خدا است، كسانى كه غير نام خدا را در كنار نام او مى نهند - مانند طاغوتيانى كه نام هاى سلاطين جبّار و خود كامه را در كنار نام او مى نهادند - در حقيقت گرفتار نوعى شرك هستند. حتى نام پيغمبر اكرم(ص) را نيز در اين زمينه نمى توان در كنار نام خدا قرار داد و خود پیامبر(ص) نیز از این کار نهی کرده اند.

حضرت علی(ع) شباهت مردم به حاکمانشان را بیشتر از شباهت به پدرانشان می داند. اين شباهت ممكن است از اين طريق باشد كه گروهى چشم و گوش بسته به دنبال امرا حركت مى كنند. این از آنجا ناشی می شود که گروهى قدرت را دليل بر حقانيت مى دانند و همين طرز تفكّر سبب مى شود كه در محاسبات اجتماعى خود گرفتار انحراف و اشتباه فراوان گردند.

امام علی(ع) در پاسخ به کسانی که معاویه را از حضرت سیاستمدارتر می دانستند، می فرماید: «به خدا سوگند معاويه از من سياستمدارتر نيست؛ او نيرنگ مى زند». بر این اساس سياست بر دو گونه است: سياست آميخته با انواع گناه، که حد و مرز دینی ندارد و سياست آميخته با تقوی، که در چهارچوب ارزش هاى الهى و انسانى قرار دارد، آنگاه امام(ع) براى اينكه كسى تصوّر نكند با اين صفاى دل ممكن است فريب سياست بازان را بخورد، مى فرمايد: «به خدا سوگند با كيد و مكر دشمن اغفال نمى شوم و در برابر مشكلات زانو نمى زنم».