کتاب «دلائل النبوه و معرفه احوال صاحب الشریعه» توسط ابوبکراحمد بن حسین ابن على بیهقى (384-458 ق) نوشته شده است. این کتاب در زمینه سیره نبوى و زندگانى نیاکان نبى اکرم(ص)، اخلاق، معجزات، و بشارت هاى انبیاى گذشته بر ظهور آن حضرت است. بیهقى آن را بر اساس روایات و به شیوه موضوعى مرتب کرده است. این کتاب یکى از مهم ترین و معتبرترین منابع مورخان و سیره نویسان پس از بیهقى به شمار مى رود و از حیث سند آن چنان معتبر است که مورخان و محدثان متاخر، هنگام نقل مطالب بیهقى، سند آنها را حذف کرده و مثلاً مى نوشتند: «بیهقى روایت کرده است». از ابعاد اهمیت کتاب «بیهقى» یکى نقل هاى مستند تاریخى وى و دیگرى نقل هاى او از کتاب «مغازى» نوشته «موسى بن عقبه» است. کتاب مغازى از بین رفته و در دست نیست، اما بخش عمده اى از مطالب آن در کتاب دلائل بیهقى نقل و حفظ شده است.

این کتاب از جمله مهم ترین کتاب هاى اهل سنت درباره احادیث نبوى، احوال صحابه، و برخى از تابعین مى باشد که توسط ابوبکراحمد بن حسین بن على بیهقى (384-458 ق) نگاشته شده است. این کتاب از نظر اهل سنت در واقع دائره المعارف بزرگى در حدیث است که بر مبناى ابواب فقهى دسته بندى و شرح شده است. این کتاب از منابع مهم مورخان و سیره نویسان و صحابه شناسانِ متاخر مثل ابن اثیر، ابن کثیر، ابن عساکر، ابن جوزى، و ابن حجر عسقلانى به شمار مى رود. دلیل اهمیت آن، وجود سندهاى عالى براى احادیث و همچنین توضیحات بى نظیر درباره رجال حدیث مى باشد.

طبق احادیث على(ع) وزير پیامبر(ص) در امور، پشتيبان او در برابر دشمن، ظرف علم او، وارث حکم و فرمانش، وليعهد وى و صاحبِ امر خلافت پس از آن حضرت است. از جمله احاديث اينکه پيامبر(ص) در ماجراى يوم الدار دست بر دوش على(ع) گذاشت و فرمود: اين برادر، وصى و خليفه من در ميان شماست، سخن او را بشنويد و اطاعتش کنيد. عده زيادى از علماى اهل تسنن اين حديث را با همين الفاظ نقل نموده اند، مانند: ابن اسحاق، ابن جرير، ابن ابى حاتم، ابن مردويه، ابونعيم، بيهقى، ثعلبى، طبرى، ابن اثير، ابوالفدا و... .

ابوبکر احمد بن حسین بن على بیهقى (384-458 ق) یکى از علماى برجسته مذهب شافعى و از محدّثان معتبر اهل سنت به شمار مى رود که کتاب‌های مهمى را تالیف کرده است و از جایگاه بلند و بالایى نزد علماى اهل سنت برخوردار است. بیهقى در نیشابور متولد شده و در بیهق (سبزوار کنونى) رشد یافته است. او در حدیث شاگرد ابوالحسن «محمد بن حسین علوى» (م 410 ق) و ابوعبدالله حافظ محمد بن عبدالله معروف به «حاکم نیشابورى» بود و در فقه نیز شاگرد ابوالفتح «ناصر بن محمد العمرى المروزى» بود. او براى کسب دانش و شناخت حدیث و فقه مسافرت‌های فراوانى به بغداد، مکه و کوفه و... کرده است، که در این مسافرت‌ها از اساتید و مشایخ بزرگ حدیث اهل سنت بهره برده و به ضبط حدیث پرداخته است. تا حدّى که می‌ گویند او بیش از یک‌ صد شیخ (استاد) در حدیث داشت. او در نیشابور وفات یافت و با انتقال جنازه اش به بیهق در آنجا مدفون گشت.