پاسخ اجمالی:
ابوبکر احمد بن حسین بن على بیهقى (384-458 ق) یکى از علماى برجسته مذهب شافعى و از محدّثان معتبر اهل سنت به شمار مى رود که کتاب‌های مهمى را تالیف کرده است و از جایگاه بلند و بالایى نزد علماى اهل سنت برخوردار است. بیهقى در نیشابور متولد شده و در بیهق (سبزوار کنونى) رشد یافته است. او در حدیث شاگرد ابوالحسن «محمد بن حسین علوى» (م 410 ق) و ابوعبدالله حافظ محمد بن عبدالله معروف به «حاکم نیشابورى» بود و در فقه نیز شاگرد ابوالفتح «ناصر بن محمد العمرى المروزى» بود. او براى کسب دانش و شناخت حدیث و فقه مسافرت‌های فراوانى به بغداد، مکه و کوفه و... کرده است، که در این مسافرت‌ها از اساتید و مشایخ بزرگ حدیث اهل سنت بهره برده و به ضبط حدیث پرداخته است. تا حدّى که می گویند او بیش از یک صد شیخ (استاد) در حدیث داشت. او در نیشابور وفات یافت و با انتقال جنازه اش به بیهق در آنجا مدفون گشت.
پاسخ تفصیلی:
ابوبکر احمد بن حسین بن على بیهقى (384-458 ق) یکى از علماى برجسته مذهب شافعى و از محدّثان معتبر اهل سنت به شمار مى رود که کتاب‌های مهمى را تالیف کرده است و از جایگاه بلند و بالایى نزد علماى اهل سنت برخوردار است. بیهقى در نیشابور متولد شده و در بیهق (سبزوار کنونى) رشد یافته است. او در حدیث شاگرد ابوالحسن «محمد بن حسین علوى» (م 410 ق) و ابوعبدالله حافظ محمد بن عبدالله معروف به «حاکم نیشابورى» بود و در فقه نیز شاگرد ابوالفتح «ناصر بن محمد العمرى المروزى» بود. او براى کسب دانش و شناخت حدیث و فقه مسافرت‌های فراوانى به بغداد، مکه و کوفه و... کرده است، که در این مسافرت‌ها از اساتید و مشایخ بزرگ حدیث اهل سنت بهره برده و به ضبط حدیث پرداخته است. تا حدّى که می گویند او بیش از یک صد شیخ (استاد) در حدیث داشت.
اساتید بیهقى:
برخى از اساتید او عبارتند از: ابوعبدالرحمان سلّمى (303-412) مولف کتاب طبقات الصوفیه، عبدالملک بن ابى عثمان خرگوشی نیشابورى (م 407 ق) مولف کتاب «شرف النّبى»، سهل بن محمد صعلوکى (م 404 ق) و ابن فورک انصارى اصفهانى (332-406 ق) فقیه، مفسّر، اصولى، و رجالى مشهور.
جایگاه علمی بیهقى:
او پس از رشد یافتن و کسب مدارج بالاى علمى در بیهق، به نیشابور رفت و در آنجا به تربیت و تعلیم شاگردان در حدیث و فقه پرداخت. خدمات او بر فقه شافعى چنان زیاد است که عده‌ای از علماى اهل سنت گفته اند: هیچ شافعى نیست جز اینکه «شافعى» (امام شافعیان) بر گردن او منّتى دارد غیر از «بیهقى» که او بر گردن «شافعى» منت دارد. زیرا هیچ کس مثل بیهقى در یارى نمودن مذهب شافعى این تعداد کتاب ننوشته است.
آثار و نوشته هاى بیهقى تاثیرهاى فراوانى در آثار دانشمندان پس از وى گذاشته است. جامعیت علمى او در فقه و حدیث چنان گسترده بود که عده‌ای او را در ردیف مجتهدان تراز اول جهان اسلام (در میان اهل سنت) مى دانستند؛ به این معنا که اگر او مکتب فقهى و حدیثى نوینى غیر از مذاهب چهارگانه مشهور اهل سنت ابداع و ارائه مى کرد، مورد پذیرش همگان قرار مى گرفت.
وى على رغم داشتن چنین جامعیّتى، از برخى آثار حدیثى دست اول اهل سنت، مثل جامع ترمذى، سنن نسائى، و سنن ابن ماجه بى بهره بود و اهمیتى به آنها نمى داد. اما از سنن ابى داوود با اسناد عالى آن (اسناد کاملاً معتبر) مطلع بود. با این همه (که از منابع مزبور بى بهره بود)، کتاب‌هایی که در زمینه سنن نوشته است داراى اهمیت فراوان بوده و مورد توجه بسیارى واقع شده است.
از آثار مهم او عبارتند از:
1 ـ السنن الکبرى، (یا الکبیر) که شرح ها و تلخیص هاى فراوانى بر آن نوشته شده است. این کتاب در ده جلد در حیدر آباد هند به چاپ رسیده است.
2 ـ السنن الصغرى (یا الصغیر).
3 ـ معرفه السنن و الآثار، که در مصر به تحقیق «احمد صفر» در چهار مجلّد چاپ شده است.
4 ـ شعب الایمان، در دو مجلد بوده و توسط شیخ ابوجعفر قزوینى (م 699 ق) مختصر و خلاصه شده است.
5 ـ الاسماء و الصفات، که در دو مجلد در حیدرآباد هند چاپ شده و در بیروت نیز با تحقیق «شیخ عماد الدین احمدحیدر» و همچنین در مصر به تحقیق «شیخ محمد زاهد الکوثرى» به چاپ رسیده است.
6 ـ دلائل النبوه، که یکى از مهم ترین کتابهاى حدیثى درباره پیامبراکرم (ص) و معجزات آن حضرت، تاریخ زندگانى وى و نیاکان او، تاریخ جنگ‌های پیامبر، و اخلاق و سیره عملى آن حضرت به شمار مى رود. و بارها در ایران و کشورهاى عربى مثل مصر، سوریه، و لبنان به چاپ رسیده است.
او در نیشابور وفات یافت و با انتقال جنازه اش به بیهق در آنجا مدفون گشت.
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.