دعوت قرآن به «سبقت در خیرات»

خداوند در چه آیاتی از قرآن، مؤمنان را به سرعت گرفتن در خیرات دعوت كرده است؟

در آيات قرآن، بارها مؤمنان به مسارعت در خيرات و پيشى گرفتن از يكديگر دعوت شده اند، از جمله در آيه 114 سوره «آل عمران» در توصيف جمعى از مؤمنان راستين مى فرمايد: «آنها كسانى هستند كه در انجام كارهاى نيك سرعت داشته و بر يكديگر پيشى مى گيرند و آنها از صالحانند» و در سوره «انبيا» آيه 90 در توصيف جمعى از پيامبران بزرگ، مانند زكريّا(ع) و يحيى(ع) مى فرمايد: «آنها در كارهاى خير به سرعت اقدام مى كردند و بر ديگران پيشى مى گرفتند» و ... .

وسعت و تنگی رزق و روزى، و رابطه آن با محبّت الهی

آیا وسعت رزق دلیل بر محبت خدا است؟

نه وسعت رزق، دليل بر محبت خدا و نه تنگى معيشت دليل بر غضب او است. بلکه خداوند گاهي انسان را به وسعت روزى آزمايش مى کند و گاهي با تنگى معيشت، میزان مقاومت و پايمردي انسان را روشن می سازد. حتی گاهی ثروت زیاد مایه عذاب صاحبان آنهاست، و آرامش و استراحت را از آنها مى گیرد. یا اینکه خدا مى خواهد آنان را به این وسیله، در زندگى دنیا مجازات کند. خداوند در قرآن می فرماید: «فزونى اموال و اولاد آنها، تو را در شگفتى فرو نبرد، خدامى خواهد آنان را به این وسیله، در زندگى دنیا مجازات کند و در حال کفر بمیرند».

حکمت تنگى روزى فقرا

چرا با وجود مواهب بی پایان الهی، گروهی همچنان نیازمند و در انتظار انفاق دیگران هستند؟

طبق آیه 30 سوره اسراء، خداوند روزیش را بر هر کس بخواهد گشاده مى دارد و بر هر کس بخواهد تنگ، چرا که او نسبت به بندگان آگاه و بینا است. گاهی او مى خواهد به این وسیله انسان را تربیت کند و روح سخاوت و فداکارى را در او پرورش دهد. و گاهی صلاح انسان در حدّ معینى از روزى است که نه موجب فقر شود نه طغیان. از همه اینها گذشته، وسعت و تنگى رزق افراد به جز موارد استثنائى بستگى به میزان تلاش آنها دارد و کلام خدا درباره تنگی و گشادگی روزى هماهنگ با حکمت اوست که متناسب با تلاش انسان به او روزی می دهد.

طلب روزى، با وجود اعتقاد به تقسیم روزی!

آیا اعتقاد به تقسیم روزى مانع تلاش براى طلب روزى است؟

خواست و مشیت الهى بى حساب و کتاب نیست، بلکه مشیت خداوند از حکمت او جدا نیست، و همیشه روى حساب لیاقت ها و شایستگى ها است. ضمن اینکه این مسأله به معنى نفى عالم اسباب نیست و عالم اسباب و تکوین نیز خواست و مشیت خدا است.
به عبارت روشن تر: اراده خدا در زمینه وسعت و تنگى روزى، مشروط به تلاش ها و کوشش ها و اخلاص ها و فداکارى های انسان است. قرآن مجید کراراً انسان را در گرو سعى و کوشش و تلاش و فعالیت خود شمرده، و بهره او را از زندگى به میزان سعى و تلاشش مى داند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الامامُ علىٌّ(عليه السلام)

بالصَّدَقِة تُفْسَحُ الآجالُ

با صدقه دادن، عمرها طولانى مى شود

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 48