«يحيى بن عبدالله» نواده امام حسن، يكى از بزرگان هاشمى و از ياران خاص امام صادق(ع) بود. او در جريان قيام «حسين شهيد فخّ» بر ضد حكومت ستمگر عباسى شركت داشت و پس از شكست و شهادت حسين، با گروهى به «ديلم» رفت و مردم آن منطقه به او پيوستند. هارون «فضل بن يحيى» را با سپاهى به ديلم فرستاد. فضل به او پيشنهاد امان كرد. يحيى كه بر اثر توطئه‏ هاى هارون و فضل نيروهاى خود را در حال تفرّق مى‏ ديد، ناگزير راضى به قبول امان شد. اما هارون علیه او توطئه کرد و با تشکیل شورایی فرمایشی فتوای قتل او را گرفت.

احمد بن حمدان در رى به دنیا آمد. وى از سالهاى 295 هـ در رى به تبلیغ اسماعیلیه پرداخت. در حدود سال 310 هـ توانست امیر احمد بن على حاکم رى را به کیش اسماعیلى درآورد. سامانیان به رى لشگر کشیده و امیر احمد را خلع کردند و ابوحاتم به طبرستان گریخت. در آنجا مرداویج، یکى از نظامیان منطقه را به کیش اسماعیلى دعوت کرد. گویا ابوحاتم در دیلم ادعاى ظهور مهدى در تاریخ معینى را کرد، ولى چون زمان مقرر مهدى ظهور نکرد، مردم از وى بریده و مرداویج قصد جان وى را کرد. او نیز فرار کرده و در سال 322 ق از دنیا رفت.

یکى از قدیمیترین منابع موجود درباره نزاریان ایران کتاب تاریخ جهانگشاى جوینى است. وى در کتابخانه قلعه الموت، کتابى به نام تاریخ جیل و دیلم یافته که درباره قلعه الموت بوده است. کتاب دیگرى که در آنجا یافت به نام سرگذشت سیدنا بود که درباره زندگانى حسن صباح و فعالیتهاى اوست، که جوینى تقریباً آنرا در کتاب خود نقل کرده است. کتابى که در قرن اخیر درباره نزاریان نوشته شده، کتاب فرقه اسماعیلیه نوشته هاجسن است که توسط فریدون بدره اى ترجمه شده است.