پس از رحلت پيامبر(ص)، صحابه بر حسب دانش و شايستگى خود به جمع آورى آيات و مرتب كردن سوره هاى قرآن پرداختند؛ اما استعداد و توانايىِ آنان در انجام اين كار يكسان نبود. لذا نسخه های جمع آوری شده از نظر روش، ترتيب، قرائت و ... با یکدیگر تفاوت داشت، نهایتا اختلاف در مُصحف ها و قرائت ها، موجب اختلاف در بین مردم گردید. از این رو «حذيفة بن یمان» برای حلّ اين مشكل، از عثمان خواست كه به يكسان نمودن مصاحف و اِلزام نمودنِ مردم به قرائتِ واحد، اقدام كند كه همه اصحاب به جز «عبدالله بن مسعود»، با این اقدام موافقت کردند.

عبدالکریم بن محمد بن منصور تمیمى سمعانى (502-562 ق) نویسنده کتاب پرآوازه «الانساب» در زمینه نسب شناسى است که از مهم ترین و معتمدترین مورخان و محدثان اهل سنت در قرن ششم هجرى به شمار مى رود. او در مرو تولد یافت و پس از گشت و گذارهاى علمى در سایر شهرهاى مناطق اسلامى و مسافرت به اقصى نقاط جهان اسلام برای یادگیرى احادیث و سایر علوم در همان شهر وفات یافت. ابن کثیر او را ابوسعد سمعانى خوانده و او را به عنوان «فقیه شافعى» معرفى کرده است. او در ذیل راویان و شخصیت هاى شیعى، نسبت به شیعیان و عقاید شیعه عداوت و لجاجت اظهار کرده است؛ مثلا در مورد برخى از علماى شیعه نوشته است: «او راستگو (صدوق) است اما شیعه است»، «شخصیت حدیثى او اشکال ندارد اما در تدین و مذهب او چیزى هست (یعنى شیعه است)». با این همه، او محضر برخى از علماى شیعه امامیه، مثل ضیاء الدین فضل الله بن على بن عبیدالله حسنى راوندى (م 560 ق) را درک کرده است.

احمد بن حمدان در رى به دنیا آمد. وى از سالهاى 295 هـ در رى به تبلیغ اسماعیلیه پرداخت. در حدود سال 310 هـ توانست امیر احمد بن على حاکم رى را به کیش اسماعیلى درآورد. سامانیان به رى لشگر کشیده و امیر احمد را خلع کردند و ابوحاتم به طبرستان گریخت. در آنجا مرداویج، یکى از نظامیان منطقه را به کیش اسماعیلى دعوت کرد. گویا ابوحاتم در دیلم ادعاى ظهور مهدى در تاریخ معینى را کرد، ولى چون زمان مقرر مهدى ظهور نکرد، مردم از وى بریده و مرداویج قصد جان وى را کرد. او نیز فرار کرده و در سال 322 ق از دنیا رفت.

ابوالعلا «محمّد بن ابراهیم سَرَوى» شاعر بى نظیر طبرستان و شخصی با فضیلت بود. وى نامه نگارى هایى با «ابوالفضل بن عمید» متوفاى (360) داشته است. همچنین داراى کتابها و اشعار جذّاب و کلمات طنز فراوان است که مقدار شایسته اى از آن در «یتیمة الدهر» ذکر شده است.

عمادالدین حسن بن علی بن محمد بن علی بن حسن طبری، یا طبرسی مازندرانی معروف به عمادالدین طبری (م بعد از 698 ق) یکی از برجسته ترین دانشمندان شیعه در زمینه فقه، حدیث، تاریخ و کلام در قرن هفتم هجری بود. او ظاهراً در طبرستان متولد شده و ابتدا در آنجا و سپس در ری رشد یافت. وی به شهرهای مختلف جهان اسلام مثل ری، قم، اصفهان و نجف سفر کرده و با شخصیت‌های مختلفی مثل خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی در ارتباط بوده است.