در توصيف سدّ «ذوالقرنین» و موقعيت جغرافيايى آن در نقشه سياسى جهان و دولتى كه بر منطقه ساخت سدّ حكم مى‌راند، بايد بگوييم: این سد بين سال‌هاى 539 و 529 پيش از ميلاد در مكانى كوهستانى و مرتفع بنا شده؛ و به عنوان مانعى در ميان دو ديواره بلند که به «تنگه داريال» معروف است بکار می‌رفته؛ و در تمام نقشه‌هاى سياسى عصر حاضر، در جمهورى «گرجستان» واقع است.

شارحان نهج البلاغه در پاسخ این سوال گفته اند كه حضور پيامبر(ص) و امام علی(ع) به خاطر اين بود كه از طريق وحى مى دانستند در اين ميدانها شهيد نمى شوند. برخی نیز گفته اند: آن دو بزرگوار در جنگ هايى كه فاصله چندانى با مركز حکومت نداشت شرکت می کردند اما پيامبر(ص) در تبوك امام را جانشین و پناهگاه مردم مدينه قرار داد.

در قرن سوم، شکل تجدید شده ی فلسفه ی افلاطونی، تحت عنوان فلسفه ی نوافلاطونی پا به عرصه ی اندیشه گذاشت و مدت زمانی به صورت رقیبی برای ایمان مسیحی مطرح شد. ظهور مانویت از حوادث مهم قرن سوم است. مانی، مجوسی گری ایرانی را با تعالیم مسیحیت درهم آمیخت و دینی جدید عرضه نمود. بین سال های 249 تا 251، کلیسا با جدی ترین جفایی که تا کنون دیده بود؛ یعنی جفای دسیان (دقیانوس) روبرو شد. امپراطور دسیان در دو مرحله کلیسا را مورد حمله قرار داد.

حضرت  امام مجتبى(ع) در واقع صلح نکردند، بلکه صلح بر ایشان تحمیل شد و حضرت جز پذیرفتن صلح چاره ‏اى ندید؛ زیرا هم اوضاع و شرائط خارجى کشور اسلامى، و هم وضع داخلى عراق و اردوى حضرت، هیچ کدام مقتضى ادامه جنگ نبود. ازطرفی  سپاه روم به سمت سرزمینهای اسلامی حرکت کرده بود و در صورت شروع جنگ رومیان از آن نفع می بردند و از طرفی اردوگاه امام(ع) یکدست و همراه با ایشان نبود.

پیامبر(ص) در آخرین روزهای عمر شریف خود اسامه را به فرماندهی سپاه مسلمانان برای جنگ با رومیان منصوب کرد و پرچم فرماندهی را به او داد و همه بزرگان مهاجر و انصار نیز در لشکر او حاضر شدند. وقتی زمزمه اعتراض برخی از اصحاب به خاطر جوانی اسامه به گوش ایشان رسید، با اینکه بسیار مریض بودند در مسجد حاضر شدند و ضمن ایراد خطبه ای همگان را به اطاعت از او فراخواندند. پیامبر(ص) تا آخرین لحظات زندگی با برکت شان توصیه می کردند که لشکر اسامه ماموریت خود را به انجام برساند.