آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در این باره مى فرمايد: «كسى را كه به او ستم كرده [و پشيمان است] مى بخشد و به آن كس كه محرومش ساخته عطا مى كند و به كسى كه پيوندش را با وى قطع كرده است، مى پيوندد». پرهيزكار از ظلم ظالمان مى گذرد؛ در حالى كه قدرت انتقام جويى دارد و اين نوعى شجاعت است، و چون از موضع قدرت انجام مى شود تسليم در برابر ظلم نيست، و در برابر كسانى كه او را محروم ساخته اند، بخشش دارد كه اين دليل بر سخاوت است، و با آنهايى كه از وى قهر كرده اند آشتى مى كند و آنها را مشمول كمك هاى خود مى سازد و اين هم شجاعت است و هم سخاوت.

امام علي(علیه السلام) در بخشی از خطبه 193 «نهج البلاغه» درباره عكس العملِ شخص «متّقي و پرهيزكار» با رفتارهاي ناپسند ديگران مى فرمايد: (كسى را كه به او ستم كرده [و پشيمان است] مى بخشد و به آن كس كه محرومش ساخته عطا مى كند و به كسى كه پيوندش را با وى قطع كرده است، مى پيوندد)؛ «يَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَهُ، وَ يُعْطِي مَنْ حَرَمَهُ، وَ يَصِلُ مَنْ قَطَعَهُ».
گاه انسان در برابر بدى هاى ديگران مقابله به مثل مى كند كه اغلب زاييده خوى انتقام جويى است؛ ولى گاه مقابله به ضدّ مى كند كه اين روش اولياى الهى و پرهيزكاران است؛ از ظلم ظالمان مى گذرد؛ در حالى كه قدرت انتقام جويى دارد و اين نوعى شجاعت است، و چون از موضع قدرت انجام مى شود تسليم در برابر ظلم نيست، و در برابر كسانى كه او را هنگامى محروم ساخته اند عكس العملش بخشش به هنگام نياز آنهاست كه اين دليل بر سخاوت است، با آنهايى كه از وى قهر كرده اند آشتى مى كند و آنها را مشمول كمك هاى خود مى سازد و اين هم شجاعت است و هم سخاوت.
امام زين العابدين(عليه السلام) در حديثى می فرمایند: «روز قيامت كه مى شود ندادهنده اى ندا مى دهد: اهل فضل كجايند؟، جماعتى از مردم بر مى خيزند [كه ما هستيم] فرشتگان رو به آنها مى كنند و مى گويند: فضل شما در چه بود؟ مى گويند: «كُنّا نَصِلُ مَنْ قَطَعَنَا وَ نُعْطِي مَنْ حَرَمَنا وَ نَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَنا»؛ (ما با كسانى كه با ما قطع رابطه كرده بودند پيوند برقرار مى ساختيم و به كسانى كه ما را محروم ساخته بودند عطا مى كرديم و از كسانى كه به ما ستم كرده بودند، گذشت مى كرديم). در اين هنگام به آنها گفته مى شود: «صَدَقْتُمُ أُدْخُلُوا الْجَنَّةَ»؛ (راست گفتيد [شما اهل فضيلتيد] همگى داخل بهشت شويد)».(1) قرآن مجيد نيز اين دستور را به طور عام و گسترده به ما داده؛ و خطاب به پيامبر(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: «إِدْفَعْ بِالَّتِي هِىَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ»(2)؛ (بدى را به بهترين راه و روش دفع كن [و پاسخ بدى را به نيكى ده]).(3)