آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) اصول احکام الهی را در طول تاریخ و در همه ملل یکسان دانسته و می فرماید: «آنچه را خدا براى اقوام پيشين پسنديده، براى شما هم پسنديده است و آنچه مورد خشم و نفرت بوده، هم اكنون نيز چنين است». یکی از این موارد شعار عدالت و رفع انواع تبعیض ها در جوامع بشری است. پیامبر(ص) بارها این مطلب را به مسلمانان گوشزد می نماید که: «مردم همگى مانند دندان هاى شانه مساوى هستند، عرب فضيلتى بر عجم ندارد و گندمگون فضيلتى بر سياه پوست ندارد؛ مگر به تقوا».

از نكات مهمى كه امام علی(علیه السلام) در بخشی از خطبه 183 «نهج البلاغه» بر روى آن تأكيد مى كند يكسان بودن اصول احكام الهى در ميان همه اقوام و ملل و گذشتگان و مردم امروز و فرداست.
توضيح اينكه: تاريخ بشر در گذشته و حال شاهد و ناظر انواع تبعيض ها در ميان اقوام و ملل در وضع قوانين و احكام عرفى بوده است؛ گروهى به جهت رنگ پوست و گروه ديگرى به موجب طبقه اجتماعى خاص خود، احكام متفاوتى با ديگران داشتند و در واقع خون سفيدپوستان رنگين تر از رنگين پوستان بوده و طبقه اشراف از نظر قوانين، امتيازات ويژه اى بر ديگران داشتند. اسلام آمد و با شعار معروف مساوات نژادها و رنگ ها و قوميت ها خط بطلان بر امتيازات قومى و نژادى و قبيلگى و طبقات اجتماعى كشيد.
معروف است كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) در ايّام حج در سرزمين منى در حالى كه بر شترى سوار بود، رو به سوى مردم نمود و فرمود: «يا أَيُّها النّاسُ ألا إِنَّ رَبَّكُمْ واحِدٌ وَ إِنَّ أَباكُمْ واحِدٌ ألا لَا فَضْلَ لِعَرَبِيٍّ عَلَى عَجَمِيٍّ، وَ لَا لِعَجَمِيٍّ عَلَى عَرَبِيٍّ، وَ لَا لاَِسْوَدَ عَلَى أَحْمَرَ، وَ لَا لاَِحْمَرَ عَلَى اَسْوَدَ إِلَّا بِالتَّقْوَى. أَلَا هَلْ بَلَّغْتُ؟ قَالُوا نَعَمْ! قَالَ لِيَبْلُغَ الشّاهِدُ الْغَائِبَ»(1)؛ (اى مردم بدانيد! خداى شما يكى است و پدرتان يكى، نه عرب بر عجم برترى دارد و نه عجم بر عرب، نه سياهپوست بر گندمگون(2) و نه گندمگون بر سياهپوست؛ مگر به تقوا. آيا من دستور الهى را ابلاغ كردم؟ همه گفتند: آرى! فرمود: اين سخن را حاضران به غايبان برسانند).
اين سخن را پيامبر تنها در اجتماع عظيم منى نفرمود؛ بلكه در موارد ديگر نيز به عنوان يكى از اصول مسلّم اسلام به آن اشاره كرده است، از جمله در حديثى مى خوانيم: «روزى سلمان فارسى وارد مجلس پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) شد، او را گرامى داشتند و به موجب فضيلت ها و سن و سالش در صدر مجلس جاى دادند، در اين هنگام عمر وارد شد و با اعتراض گفت: «مَنْ هذَا الْعَجَمِىِّ الْمُتَصَدَّرِ فِيمَا بَيْنَ الْعَرَبِ»؛ (اين مرد عجمى كه در ميان عرب ها صدرنشين شده كيست؟)؛ پيغمبر(صلى الله عليه وآله) بر فراز منبر رفت [كارى كه در مواقع بيان يك حكم عام و اساسى انجام مى گرفت] و خطبه خواند و فرمود: «إِنَّ النّاسَ مِنْ آدَمَ إلَى يَوْمِنَا هذا مِثْلُ أسْنانِ الْمِشْطِ؛ لَا فَضْلَ لِلْعَرَبِىِّ عَلَى الْاَعْجَمِىِّ وَ لَا لِلْاَحْمَرِ عَلَى الْاَسْوَدِ إِلَّا بِالتَّقْوى، سَلْمانُ بَحْرٌ لَا يُنْزَفُ وَ كَنْزٌ لَا يَنْفَد، سَلْمانُ مِنّا أهْلَ الْبَيْتِ»(3)؛ (مردم از زمان آدم تا به امروز همگى مانند دندان هاى شانه مساوى هستند، عرب فضيلتى بر عجم ندارد و گندمگون فضيلتى بر سياه پوست؛ مگر به تقوا، سلمان دريايى است كه پايان نمى گيرد و گنجى است كه تمام نمى شود، سلمان از ما اهل بيت است).
اين حديث به خوبى نشان مى دهد كه نه تنها انسان هايى كه در يك عصر زندگى مى كنند در برابر اصول قوانين الهى يكسانند؛ بلكه انسان هايى كه در طول تاريخ بشريت بر صفحه زمين گام نهاده اند در شرايط همگون يكسانند و با توجّه به اينكه امتيازات قبيلگى در ميان عرب و امتيازات نژادى و طبقاتى در سطح جهانِ آن روز سخت مورد توجّه بود، اين حكم اسلام درخشندگى فوق العاده اى دارد.
كلام امام اميرمؤمنان(عليه السلام) در خطبه 183 تأكيدى بر همين موضوع است كه مى فرمايد: «آنچه را خدا براى اقوام پيشين پسنديده و راضى شده، براى شما هم پسنديده است و آنچه مورد خشم و نفرت بوده، هم اكنون نيز چنين است». با توجّه به اينكه خليفه دوم هنگامى كه به حكومت رسيد بار ديگر امتيازات جاهلى از جمله امتياز عرب را بر عجم [طبق تواريخ شيعه و اهل سنّت] برقرار كرد؛ اين بيان امام(عليه السلام) نيز در ادامه بيانات پيامبر(صلى الله عليه وآله) است، و ارزش فوق العاده اى دارد. اين سخن را با جمله اى از خطبه «حجة الوداع» كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) در آنجا اصول قوانين اسلام را براى همگان بيان فرمود پايان مى دهيم: «أَيُّهَا النّاسُ إنّ رَبَّكُمْ واحِدٌ وَ إِنَّ أباكُمْ واحِدٌ كُلُّكُمْ لآدَمَ وَ آدَمُ مِنْ تُراب،(إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَاللهِ اَتْقيكُمْ)وَ لَيْسَ لِعَرَبِيٍّ عَلَى عَجَمِىٍّ فَضْلٌ إلَّا بِالتَّقوى؛ أَلَا هَلْ بَلَّغْتُ؟ قَالُوا: نَعَمْ. قَالَ: فَلْيَبْلُغِ الشّاهِدُ الْغائِبَ»(4)؛ (اى مردم پروردگار شما يكى است و پدر شما همه يكى، شما فرزندان آدم و آدم از خاك بود. گرامى ترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست. عرب بر عجم برترى ندارد؛ مگر به تقوا. اى مردم آيا من دستور خدا را به شما رساندم؟ همگى گفتند: آرى، فرمود: حاضران اين مطلب را به غايبان برسانند).(5)