آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در آیات قرآن، صفت «توکل» از بارزترین صفات انبياء از جمله حضرت نوح(ع) شمرده شده و ايشان همواره در برابر حوادث سخت اعتماد و تکیه گاهشان ذات پاک خدا بوده است. حضرت نوح(ع) در برابر دشمنان قدرتمند و سرسخت ایستادند و بی اعتنایی خویش را به نقشه‏ ها و افكار و بت هاى آنها نشان دادند و به اين وسيله ضربه ‏اى محكم بر آنان وارد ساختند و عامل شجاعت و شهامت ايشان همان ایمان به خدا و توکل بر ذات پاک او بود.

هنگامى كه حضرت نوح(عليه السلام) در برابر دشمنان نيرومند و لجوج و متعصّب قرار گرفت، با اعتماد به خداوند و توكّل بر ذات پاكش در برابر همه آنان مقاومت كرد، قرآن در اين زمينه به پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله) مى‏ گويد: «وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ اذْ قَالَ لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ انْ كَانَ كَبُرَ عَلَيْكُمْ مَقَامِى وَ تَذْكِيرى بِآيَاتِ اللَّهِ فَعَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْتُ فَاجْمِعُوا امْرَكُمْ وَ شُرَكَائَكُمْ ثُمَّ لَا يَكُنْ امْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً ثُمَّ اقْضُوا الَىَّ وَ لَا تُنْظِرُونِ»(1)؛ (سرگذشت نوح(عليه السلام) را براى آن ها [مسلمانان نخستين كه در چنگال دشمنان زورمند گرفتار بودند] بخوان، در آن هنگام كه به قوم خود گفت: اى قوم من! هرگاه موقعيّت من و يادآورى‏ هايم نسبت به آيات‏ الهى بر شما سنگين [و غير قابل تحمّل] است، [هر كار از دستتان ساخته است بكنيد، من ترس ندارم] من بر خدا توكّل كرده ‏ام، نيروى خود و نيروى معبودهايتان را جمع كنيد، سپس چيزى بر شما مخفى نماند و بعد به حيات من پايان دهيد و لحظه ‏اى مهلتم ندهيد [امّا بدانيد در برابر قدرت خداوند كارى از شما ساخته نيست!]).

راستى اين چه عاملى بود كه نوح(عليه السلام) را با مؤمنان اندكى كه اطراف او بودند، در برابر دشمنان قدرتمند و سرسخت، شجاعت و شهامت مى ‏بخشيد كه اين چنين ايستادگى كردند و قدرت آنان را به باد مسخره گرفتند و بى اعتنايى خويش را به نقشه‏ ها و افكار و بت هاى آنها نشان دادند و به اين وسيله ضربه‏ اى محكم بر آنان وارد ساختند. آرى اين عامل چيزى جز ايمان به خدا و توكّل بر ذات پاك او نبود و عجب اينكه نه تنها اظهار بى اعتنايى نسبت به آنها و معبودهايشان كردند؛ بلكه آنان را بر مخالفت تشجيع نموده و به مبارزه طلبيدند، آرى اين قدرت نمايى تنها زيبنده متوكّلان است! با توجّه به اينكه سوره «يونس» كه اين آيه در آن است مكّى است، خداوند مى ‏خواهد به گروه اندك مسلمانان - كه در مكّه همچون پروانه ‏ها گرد شمع وجود پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله) جمع شده بودند و در چنگال دشمنان نيرومند و سرسخت قرار داشتند - قوّت و قدرت روحى ببخشد و به آنها نشان دهد كه از اين قدرت‏ هاى پوشالى در برابر اراده خدا كارى ساخته نيست. تعبير به «شركائكم» ممكن است اشاره به بت ها باشد كه شريك هاى ساختگى بت‏ پرستان براى خدا بودند و در موارد ديگرِ قرآن نيز كراراً اين تعبير براى بت ها آمده است يا اينكه منظور دوستان و بستگان آنها باشد، يعنى تمامى نيروهايتان را بر ضدّ من بسيج كنيد!(2)