پاسخ اجمالی:
دشمنان اهل بیت(ع) ادعا کرده اند: ابوطالب با شهادت به کفر از دنیا رفت ولی پیامبر(ص) برایش آمرزش طلبید و آیه 113 سوره توبه نازل شد. پاسخ: اوّلا: این آیه مدنى است و وقوع این جریان قبل از هجرت به مدینه و در مکه بوده است. ثانیا : طبق این عقیده، رسول الله به واسطه استغفار کردن با قرآن مخالفت کرده؛ چون طبق آیه 22 سوره مجادله رسول خدا(ص) نباید با ابوطالب دوستی و محبت می کرد. ثالثا: تعدادى از علماى اهل سنت تصریح کرده‌اند که این آیه در جنگ بدر در سال دوم هجرى نازل شده است.
پاسخ تفصیلی:
یکى از آیاتى که دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) براى اثبات کفر جناب ابوطالب (علیه السّلام) به آن استدلال کرده‌اند، آیه 113 سوره توبه است که خداوند مى فرماید: «ما کانَ لِلنَّبِیِّ وَ الَّذینَ آمَنُوا أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِکینَ وَ لَوْ کانُوا أُولی قُرْبى مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحابُ الْجَحیمِ» ؛ (براى پیامبر و مؤمنان، شایسته نبود که براى مشرکان [از خداوند] طلب آمرزش کنند، هر چند از نزدیکانشان باشند؛ [آن هم] پس از آنکه بر آنها روشن شد که این گروه، اهل دوزخند!).
مخالفان اهل بیت می گویند: این آیه در شأن ابوطالب نازل شده است و خداوند در آن پیامبر را از استغفار برای ابوطالب باز داشته است. چنانکه بخارى نقل مى کند: «عن أَبی الْیَمَانِ، أَخْبَرَنَا شُعَیْبٌ، عَنِ الزُّهْرِیِّ، قَالَ أَخْبَرَنِی سَعِیدُ بْنُ الْمُسَیَّبِ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ لَمَّا حَضَرَتْ أَبَا طَالِبٍ الْوَفَاةُ جَاءَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صلى اللّه علیه و سلم) فَوَجَدَ عِنْدَهِ أَبَا جَهْلٍ وَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ أَبِی أُمَیَّةَ بْنِ الْمُغِیرَةِ، فَقَالَ «أَىْ عَمِّ قُلْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، کَلِمَةً أُحَاجُّ لَکَ بِهَا عِنْدَ اللَّهِ» فَقَالَ أَبُو جَهْلٍ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنِ أَبِی أُمَیَّةَ أَتَرْغَبُ عَنْ مِلَّةِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَلَمْ یَزَلْ (رَسُولُ اللَّهِ صلى اللّه علیه و سلم) یَعْرِضُهَا عَلَیْهِ، وَ یُعِیدَانِهِ بِتِلْکَ الْمَقَالَةِ حَتَّى قَالَ أَبُو طَالِبٍ آخِرَ مَا کَلَّمَهُمْ عَلَى مِلَّةِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ، وَ أَبَى أَنْ یَقُولُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ. قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلى اللّه علیه و سلم) « وَ اللَّهِ لأَسْتَغْفِرَنَّ لَکَ مَا لَمْ أُنْهَ عَنْکَ». فَأَنْزَلَ اللَّهُ «مَا کَانَ لِلنَّبِیِّ وَالَّذِینَ آمَنُوا أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِکِینَ»؛
(هنگامى که ابوطالب در بستر احتضار قرار گرفت، رسول خدا (صلی الله علیه وآله) نزد وى آمد و ابوجهل و عبد الله بن أبى امیه را در کنار او دید. رسول خدا فرمود: اى عمو! بگو خدایى جز خداى یکتا نیست، سخنى که با آن در نزد پروردگارم به آن احتجاج خواهم کرد. ابوجهل و عبد الله بن امیه گفتند: آیا از دین عبد المطلب دست مى‌داری؟ رسول خدا نتوانست کلمه توحید را بر زبان ابوطالب جارى کند و آن دو با آن سخنى که گفتند ابوطالب را از گفتن کلمه توحید دور کردند؛ تا این که ابوطالب آخرین کلمه‌اى را که آن دو گفته بودند؛ یعنى «على ملة عبد المطلب» را بر زبان جارى کرد و از گفتن «لا اله الا الله» خوددارى کرد. رسول خدا فرمود: به خدا قسم براى تو از خداوند طلب بخشش خواهم کرد... سپس خداوند این آیه را نازل کرد: «براى پیامبر و مؤمنان، شایسته نبود که براى مشرکان [از خداوند] طلب آمرزش کنند، هر چند از نزدیکانشان باشند [آن هم] پس از آنکه بر آنها روشن شد که این گروه، اهل دوزخند!)(1)
در نقد و بررسی این ادّعا باید بگوییم:
اوّلا: این آیه شریفه از آیات مدنى است، و در سوره برائت - آخرین سوره اى که بر پیامبر نازل شده است - قرار دارد، چنانکه بخارى مى‌گوید: «عن الْبَرَاء رضى اللّه عنه قَالَ آخِرُ سُورَةٍ نَزَلَتْ بَرَاءَةَ».(2) در حالیکه روایت دلالت دارد که رسول الله (صلی الله علیه وآله) امر به گفتن کلمه توحید کردند و ابوطالب از ایمان آوردن امتناع ورزید و بعد این آیه نازل شد و وقوع این جریان قبل از هجرت به مدینه و در مکه بوده است. اگر بپذیریم که این آیه در شأن جناب ابوطالب نازل شده است باید معتقد شویم که این آیه ده سال بعد از وقوع جریان نازل شده است؛ یعنى رسول خدا (صلی الله علیه وآله) ده سال براى جناب ابوطالب (علیه السلام) طلب استغفار مى‌کرده است و خداوند بعد از ده سال به آن حضرت فرموده است که تو در این ده سال حق نداشتى که براى ابوطالب استغفار کنى !!!
ثانیا: رسول الله به واسطه استغفار کردن با قرآن مخالفت کرده است!! اگر ما جناب ابوطالب (علیه السلام) را کافر و مشرک بدانیم، استغفار براى جناب ابوطالب (علیه السلام)، مخالف آیات قرآن بوده است و این یعنى این که رسول خدا بر خلاف دستور قرآن کریم براى جناب ابوطالب (علیه السلام) طلب استغفار کرده‌اند. خداوند در سوره مجادله آیه 22 مى‌فرماید: «لا تَجِدُ قَوْماً یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ یُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ کانُوا آباءَهُمْ أَوْ أَبْناءَهُمْ أَوْ إِخْوانَهُمْ أَوْ عَشیرَتَهُمْ ...»؛ (هیچ قومى را که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند نمىیابى که با دشمنان خدا و رسولش دوستى کنند، هر چند پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشاوندانشان باشند...).
طبق این آیه رسول خدا(صلی الله علیه وآله) نباید با ابوطالب دوستی می کرد، از طرفی تردیدى نیست که طلب استغفار براى کسی، نوعى محبت کردن به آن شخص است. اگر بگوییم که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) تا سال دهم هجرى از خداوند در باره ابوطالب طلب استغفار مى‌کرده است، تا این که خداوند آیه «مَا کَانَ لِلنَّبِى وَالَّذِینَ آمَنُوا أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِکِینَ» نازل کرد، به این معنا است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) نعوذ بالله هشت سال از دستور خداوند سرپیچى کرده است.
ثالثا: تعدادى از علماى اهل سنت تصریح کرده‌اند که این آیه در جنگ بدر در سال دوم هجرى نازل شده است؛ چنانکه قرطبى مى‌نویسد: «و قال ابن مسعود: نزلت فی أبی عبیدة بن الجراح، قتل أباه عبد اللّه بن الجراح یوم أحد و قیل: یوم بدر»؛ (ابن مسعود گفته: این آیه در باره أبى عبیده جراح نازل شد که پدر او عبد الله بن الجراح در روز احد و برخى گفته اند که در روز بدر کشته شده است).(3)
همچنین ابن کثیر مى‌گوید: «و قد قال سعید بن عبد العزیز و غیره أنزلت هذه الآیة «لا تجد قوما یؤمنون باللّه و الیوم الآخر»، إلى آخرها فی أبی عبیدة عامر بن عبد اللّه بن الجراح حین قتل أباه یوم بدر»؛ (سعید بن عبد العزیز و دیگران نقل کرده‌اند که این آیه « لا تجد قوما...» در باره أبى عبیده عامر بن عبد الله بن جراح در زمانى که پدرش در جنگ بدر کشته شد، نازل شده است).(4) .(5)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.