آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

عادات و رسوم، امورى متغیر و ناپایدارند که در سراسر تاریخ و در بین تمام اقوام، در حال دگرگونی است، حال اگر موضوعى در بین تمام اقوام و ملّتها و در هر عصر و زمان بدون استثناء وجود داشته باشد آن موضوع ریشه در فطرت دارد. همانند علاقه مادر به فرزند. جامعه شناسان و مورّخان معتقدند، ایمان و مذهب در هر عصر و زمانی در بین بشر وجود داشته و خود دلیل روشنى است بر این که خداپرستى فطری است، نه آن که نتیجه رسم و عادت باشد، زیرا نتایج رسم و عادت، نمی تواند عمومى و جاودانى باشد.

پاسخ این سؤال با توجّه به یک مقدمه کوتاه روشن مى شود.
عادات و رسوم، چیزهاى متغیر و ناپایدارند یعنى ما نمى توانیم عادت و رسمى را پیدا کنیم که در سراسر تاریخ بشر و در میان تمام اقوام، یکسان باقى مانده باشد، مسایلى که امروز عادت و رسم مى شود، ممکن است فردا دگرگون گردد، به همین دلیل عادات و رسوم یک ملّت ممکن است در میان ملّت هاى دیگر دیده نشود.
بنابراین اگر مشاهده کنیم موضوعى در میان تمام اقوام و ملّت ها و در هر عصر و زمان بدون استثناء وجود داشته است باید بدانیم یک ریشه فطرى دارد و در درون بافت روح و جان انسان قرار گرفته است.
مثلا علاقه مادر به فرزند به طور قطع نمى تواند نتیجه یک تلقین و یا تبلیغ و یا عادت و رسم باشد؛ زیرا در هیچ قوم و ملّتى و در هیچ عصر و زمانى نمى بینیم مادرى نسبت به فرزند خود مهر نورزد.
البته ممکن است، مادرى بر اثر ناراحتى روانى خود را از بین ببرد و یا پدرى در زمان جاهلیت دختر خود را بر اثر افکار غلط و خرافى زنده به گور کند، ولى اینها موارد بسیار نادر و استثناهاى زودگذرى هستند، که به سرعت از میان رفته حالت اصلى یعنى عشق به فرزند، خود را نشان مى دهد.
با توجّه به این مقدّمه، نگاهى به مسئله خداپرستى در میان انسان هاى امروز و گذشته مى افکنیم:
به گواهى دانشمندان جامعه شناس و مورّخان بزرگ هیچ عصر و زمانى را نمى یابیم که مذهب و ایمان مذهبى در میان بشر وجود
نداشته باشد بلکه در هر عصر و زمان و در هر نقطه اى از دنیا شکلى از مذهب وجود داشته است، و این خود یک دلیل روشنى است بر این که خداپرستى از اعماق روح و فطرت انسان سرچشمه گرفته، نه این که نتیجه تلقین و رسم و عادت باشد زیرا اگر نتیجه رسم و عادت و تلقین بود، نباید این چنین عمومى و جاودانى باشد.
البته شک نیست که اقوام ابتدایى چون نمى توانستند خدا را به عنوان یک وجود مافوق طبیعى بشناسند او را در لابه لاى موجودات طبیعی جستجو می کردند و از موجودات طبیعت برای خود بت می ساختند. ولی انسان موجودات مادی هستند برگیرد و در ورای این جهان مادی به قدرت بزرگ خداوند آشنا گردد.(1)