آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بخش مهمى از سوره آل عمران درباره توحید، معاد و معارف اسلامى است و بخش دیگرى پیرامون جهاد و درس هاى مهمی از دو غزوه بدر و احد می باشد. در قسمتى از آن یک سلسله احکام اسلامى بیان شده و تاریخ برخی انبیاء از جمله: آدم و نوح و ابراهیم و موسى و عیسى و سایر انبیاء بیان شده است.

به گفته بعضى از مفسران مشهور، به نظر مى رسد: این سوره در خلال سال هاى جنگ بدر و جنگ احد (سال هاى دوم و سوم هجرت) نازل شده است و بخشى از طوفانى ترین دوران هاى زندگى مسلمین را در صدر اسلام منعکس مى کند. (1)
روى هم رفته محورهاى اصلى بحث هاى این سوره، محورهاى زیر است:
1 ـ بخش مهمى از آن از توحید، صفات خداوند، معاد و معارف اسلامى بحث مى کند.
2 ـ بخش دیگرى پیرامون جهاد و دستورات مهم و ظریفى در این زمینه و همچنین درس هاى عبرتى که در دو غزوه مهم اسلامى (بدر و احد) بود سخن مى گوید و همچنین شرح امدادهاى الهى نسبت به مؤمنان و حیات جاویدان شهیدان راه خدا.
3 ـ در قسمتى از این سوره، به یک سلسله احکام اسلامى در زمینه لزوم وحدت صفوف مسلمین و خانه کعبه و فریضه حج و امر به معروف و نهى از منکر و تولِّى و تبرّى (دوستى با دوستان حق و دشمنى با دشمنان حق) و مسأله امانت و انفاق در راه خدا و ترک دروغ و مقاومت و پایمردى در مقابل دشمن و صبر و شکیبائى در مقابل مشکلات و آزمایش هاى مختلف الهى و ذکر خداوند در هر حال، اشارات پر معنایى شده است.
4 ـ براى تکمیل این بحث ها، بخشى از تاریخ انبیاء از جمله: آدم و نوح و ابراهیم و موسى و عیسى و سایر انبیاء(علیهم السلام) و داستان مریم و مقامات این زن بزرگ و توطئه هاى پیروان متمرد حضرت موسى(علیه السلام) و مسیح(علیه السلام) در برابر اسلام، نیز ذکر شده است.
مطالب این سوره چنان به هم مربوط و هماهنگ است که گوئى همه آنها یک جا نازل شده است. (2)