«شیطان» اسم خاص براى ابليس نيست؛ بلكه مفهوم عامّى دارد که شامل هر موجود متمرّد و طغيانگر و خرابكار مى شود؛ خواه از جن باشد يا از انسان ها و غير آنها. در ريشه اصلى اين واژه دو قول است: نخست اين كه از مادّه «شُطُونْ» (بر وزن ستون) به معناى بُعد و دورى است. ديگر اين كه از مادّه «شَيْط» (بر وزن بَيْت) به معناى آتش گرفتن، و برافروخته شدن به خاطر خشم و غضب است.

هنگامى که عثمان در محاصره و نزدیکِ کشته شدن بود، عایشه به قصد مکّه بیرون رفت و ابن عبّاس را دید و به او گفت: «اى ابن عبّاس! به تو عقل و زبان داده شده است. پس مبادا مردم را از کشتن این طغیانگر (عثمان)، باز دارى. من مى دانم که او بلاى خاندانش مى شود آن گونه که ابو سفیان در ماجراى بدر، گروهش را دچار بلا ساخت».

یک سال قبل از مرگ معاویه، امام حسین(ع) به حج رفت. در این سفر جمعیّتى بیش از هفتصد نفر از انصار و بنی هاشم و اصحاب با تقوای رسول خدا گرد آورد و میان آنان خطبه اى ایراد کرد: «امّا بعد! همه شما دیدید، دانستید و شاهد بودید که این مرد طغیانگر (معاویه) با ما و شیعیان ما چه کرده است؟! ... و شما را به حقّ خداوند و پیامبر خدا(ص) و نسبتى که با پیامبرتان دارم، سوگند مى دهم که حادثه امروز را به مردم برسانید و ...و در شهرهایتان افراد مطمئنّ از مردم را دعوت کنید!».