از مجموعه روايات استفاده مى شود: در بازگشت از حجة الوداع مسلمانان به دستور پیامبر(ص) در سرزمين «غدير خم» توقف كردند. ایشان در خطبه ای مفصل فرمود: من به زودى از ميان شما مى روم لکن دو چيز به يادگار مي‌گذارم، اوّل كتاب خدا و ديگري خاندانم. سپس دست علي(ع) را بلند كرد و فرمود: هر كس من رهبر او هستم على(ع) رهبر اوست، و اين سخن را 3 يا 4 بار تكرار كرد و فرمود: همه وظيفه دارند اين خبر را به غائبان برسانند؛ و در اين هنگام، آيه اكمال دين نازل شد.

پیامبر(ص) در موضوع رهبرى و خلافت، روش انتصاب را پیش گرفته، نه راه انتخابات مردمى را، مثل نصب جانشین در حدیث یوم الدّار که علی(ع) را به عنوان خلیفه خود تعیین کرد، و نصب امام در روز غدیر که بسیاری از صحابه و تابعین آن را ذکر کرده اند.

ابو رقعمق انطاکى درباره غدير چنین سروده است: «لا والذی نطق النبیُّ *** بفضلِهِ یومَ الغدیرِ / ما للإمامِ أبی علیٍّ ف*** ی البریّةِ من نظیرِ»؛ (نه ، سوگند به آن کسى که پیامبر اکرم در روز غدیر در فضل او سخن گفت . که براى پدرم امام على در میان خلایق نظیر و مانندى نیست) .

عونى درباره غدیرخم چنین سروده: «إمامی له یوم الغدیر أقامه***نبیّ الهدى ما بین من أنکر الأمرا...»؛ (امام من کسى است که در روز غدیر، پیامبرِ هدایت او را در بین کسانى که منکر این امر بودند، برگزید و فرمود: او وارث علم من و جانشین من درمیان شماست، و من از همه دشمنانِ او به سوى خداوند بیزارى مى جویم و...).

منصور بالله درباره غدیرخم چنین سروده: «... بنی عمنا إنّ یوم الغدیر***یشهد للفارس المعلم/ أبونا علی وصی الرسول***ومن خصّه باللوا الأعظم...»؛ (...اى عموزادگان، روز غدیر گواهى مى دهد بر شخص زیرک دانا/ پدر ما على، وصىّ رسول خدا است، و کسى است که او را به لواى اعظم مخصوص گردانید...) .

او در قصیده ای که داراى 73 بیت است می گوید: «روز غدیر، حقّ براى اهلش کاملاً روشن گشت... رسول خدا او را به پا داشت و آنها را به ولایت او دعوت کرد... بازوان علی(ع) را کشید و اعلام کرد که او سرپرست و مولاى شماست... مردم آشکارا حقّ او را اثبات کردند و آشکارا غارت کردند...!».

گروهی از مهاجرین و انصار در پاسخ سخنان حضرت زهرا(س) در ملامت سکوت کنندگان بر غصب خلافت اعلام کردند که اگر علی(ع) پیش از بیعت مردم با دیگران پیشنهاد بیعت می دادند آنها حتما با وی بیعت می کردند و به سراغ دیگران نمی رفتند، اما حالا نمی توانند بیعت خود را بشکنند. بانوى اسلام از این عذر بدتر از گناه سخت ناراحت شد و فرمود این عذرهای دروغین هرگز پذیرفته نیست. زیرا با تعیین شدن حضرت علی(ع) توسط پیامبر(ص)، نیازی به بیعت آنها با دیگران نبود و خود آنها نیز در غدیرخم با علی(ع) بیعت کرده بودند.

ابوالعباس ضبىّ درباره غدیرخم چنین سروده: «لعلیّ الطهر الشهیر**مجد أناف على ثبیر/ صنو النبیّ محمّد و**وصیّه یوم الغدیر/ وحلیل فاطمة ووا لد**شبّر وأبو شبیر»؛ (براى على که پاک و مشهور است مجد و عظمتى است که زیاده بر کوه ثبیر است. برادر پیامبر(ص) و وصىّ او در روز غدیر و همسر فاطمه(س) و پدر حسن و حسین(ع) است).