بیشتر تفاوت ها در بین موجودات لازمه نظام آفرينش و تابع قوانين «علّى و معلولىِ» حاكم بر آن و بر اساس حکمت الهی است. اگر قرار باشد اینگونه تفاوت های طبیعی در انسان ها وجود نداشته باشد و همه انسانها یک شکل و با ویژگی های یکسان خلق شوند، هرگز حیات و زندگی اجتماعی که کمال انسان محسوب می شود ادامه پیدا نمی کرد و مشکلات عدیده بیشتری را در پی داشت. البته آنچه سبب فضیلت و برتری برخی از افراد شده مسئولیّت ایشان را سنگین تر خواهد کرد.
درست است كه خداوند استعدادها را براى فعاليت هاى مختلف به طور متفاوت آفريده و درست است كه عواملى بيرون از اراده انسان در مسير زندگى او مؤثر است، ولى با اين حال يكى از عوامل بنيادى را نيز «تلاش و كوشش» انسان قرار داده است. بر این اساس تفاوت برخی از بندگان خدا در منزلت ها و اجرهای مختلف معلول «اعمال» آنها است و ارتباط مستقیمی با مراتب علم و عمل آنها و انجام تکالیف الهی دارد. در واقع توجهات و تفضلات الهی ریشه در عقیده و دانش و عمل و سعی خود انسان دارد و طبیعی است که برتری هایی که سعی و تلاش و عمل نیک خود انسان هم در آن دخیل است، از باب جزا و عدل نزد خدا ارزش داشته باشند.
 

«عفّت» يكى از پايه هاى مهم علم اخلاق است و عبارت است از: «انقياد قوة شهويه به عقل». بايد آگاه بود كه «عفّت» حدّ وسط است برای شهوت شكم و فرج و حرص و مال و جاه و زينت و غيره؛ زيرا كه «خير الامور اوسطها».

عوامل «غفلت» عبارت است از: 1- مال و ثروتِ زياد. 2- جاه و مقام. 3- علم. 4- سرگرمي هاى ناسالم. 5- سلامتى. 6- دوست ناباب که مؤثرترين عامل غفلت است. 7- قدرت جوانى که موجب غفلت از ياد خدا می شود. 8- عبادت بدون تفكّر که موجب غرور و غفلت است. 9- پرخورى و سيرى زياد. 10- آرزوهاى دور و دراز.