حقيقت بینایی و شنوایی با مفاهیم مادی و جسمانی پیوند خورده و قابل جدایی از آن نیست، امری که درباره خداوند به عنوان وجودی مجرد از جسم و مادّه قابل تصور نیست. طبق آنچه از معارف امامان اهل بیت(ع) بر می آید، سميع و بصير بودن خداوند چيزى جز «علم و آگاهى» او نسبت به پدیده های «شنیدنی» و «دیدنی» نيست. یعنی در حالی که انسان به عنوان موجود مادّی ناچار است به وسیله اعضا و ابزار مادّى به «آگاهى» از دیدنی ها و شنیدنی ها دست یابد، خداوند در درک خود، نیازى به چیزى ندارد و هستی با تمام تصاویر و صداهای خود پیش او حاضر است و به آنها علم حضوری دارد، از این جهت خداوند بدون هیچ مقدّمه اى مى تواند سمیع و بصیر باشد.

«انگيزه ها» سه نوعند: 1- انگيزه هاى پنداری؛ که محدود، موقّت و فاقد عمق و ريشه اند؛ چرا كه از جهل و تعصّب مايه مى گيرند و به محض پيدايش مختصرى آگاهى از اثر مى افتند. 2- انگيزه هاى مادّى؛ این انگیزه ها بدلیل اینكه از يك واقعيّت عينى مايه مى گيرند، نسبت به انگیزه های پنداری اثر بيشتری دارند، امّا با اين حال عميق نيستند. 3- انگيزه هاى معنوی؛ که قويترين انگيزه هاست و انسان حتی حاضر می شود برای نیل بدان بذل مال، جان و آبرو کند.

شنوائى و بینائى دو گونه است: مادّى و معنوى؛ قرآن در مورد کسانى که چشم و گوش دارند و یا زنده و سالم اند، اما بر اثر ادامه گناه حقایق را درک نمى کنند و قدرت دید معنوى خود را از دست داده اند، مى گوید: آنها کور و کرند و یا اصلاً مرده اند؛ زیرا واکنشى را که باید یک انسان شنوا و بینا یا یک انسان زنده، در برابر حقایق از خود نشان دهد، نمى دهند.

در بین موجودات، فرشتگان عقل دارند بدون شهوت و غضب، حیوانات مجموعه اى از شهوت و غضبند و عقل ندارند، اما انسان مجموعه اى است از هر دو، و تنها موجودى است که از نیروهاى مختلف مادّى و معنوى، جسمانى و روحانى تشکیل شده، و استعداد تکامل و پیشروى نامحدود دارد؛ لذا بر سائر مخلوقات برتری دارد.

«نور» به معناى شعاعى است كه پخش مى شود و به چشم در ديدن كمك مى كند، و آن بر دو گونه است: مادّى؛ نورهايى كه با چشم سر ديده مى شود. معنوى؛ نورى كه با چشم بصيرت ديده مى شود.