عامل اصلي فساد جوامع، رواج مظاهر دنياپرستي است كه عمده ترين مظاهر آن در سه چيز «حُبّ مال»، «حُبّ جاه» و «حُبّ شهوات» خلاصه مي شود. اين موضوع در جوامعى كه بطور ناگهاني از حالت فقر به حالت غنا مى رسند؛ ظهور و بروز بيشترى دارد؛ همچون جامعه اسلامى كه قبل از بعثت، مردم در فقر شديدى بسر مي بردند؛ ولى فتوحات و غنايم، ناگهان وضع را دگرگون ساخت و رقابت هاى مخرّب و دنياپرستى، دامانِ گروهى را گرفت و غرق در گناه ساخت. از اين رو امام علي(ع) ضمن ايراد خطبه هايي در مذمّت دنيا، پيامبر(ص) و خودش را به عنوان الگو براي دنياپرستانِ آن محيط معرفي كردند.

بر اساس روایات، برای انسانِ باتقوی واعظانی مانند تاريخ پيشينيان، قصرهاى ويران شده، جسم بى جان مردگان، وجدان بيدار آدمى، ستارگانِ فروزان آسمان، خورشيد و ماه درخشان، قامت خميده پيران، موى سپيد سالخوردگان، برگ هاى خشكيده درختان در فصل خزان، قبرهاى خاموش مردگان و قصرهاى ويران شده شاهان و ... وجود دارند كه هر يك از آنها با زبان بى زبانى درسى از عبرت را مى آموزند. به فرموده امام علی(ع): «مردگانى را كه بدون اختيار به سوى قبرهايشان مى برند براى پند و اندرز شما كافى هستند». بنابراين سخن حضرت که: «قلب خود را با موعظه زنده كن»، مفهوم وسيعى دارد كه تمام واعظان را شامل مى شود.

عمر هنگام مرگ با فراخواندن على(ع)، عثمان، طلحه، زبیر، سعد بن ابى وقاص، و عبدالرّحمن بن عوف، دستور داد این شش نفر با تشکیل شورا و مشورت، یک نفر را به عنوان خلیفه تعیین کنند. و حال آنکه؛ اگر بنابر آراى مردم است، چرا تبعیت عام صورت نگیرد؟ و اگر بنابر انتصاب است چرا باید شش نفر در این شورا قرار بگیرند، در حالی که شخصیت های ممتاز دیگری در جامعه حاضر بودند.

زمانی که عمر خود را در آستانه مرگ دید، شورایی شش نفره متشکل از على(ع)، عثمان، طلحه، زبیر، سعد بن ابى وقاص و عبد الرّحمان بن عوف تشکیل داد.  از آن جا که عمر خلافت خود را مرهون خدمت عثمان می دانست، شورا را به گونه ای تنظیم نمود که محصول آن، خلافت عثمان باشد، زیرا عبدالرحمن داماد عثمان بود و طلحه  نیز پسر عموی عایشه بود و سعد بن ابی وقاص با امام دشمن بود و تنها زبیر در آن جمع، جانب امام را گرفت.