اثبات برخي از صفات الهی در خطبه 186

امام علي(علیه السلام) در خطبه 186 نهج البلاغه کدام یک از صفات الهی را اثبات كرده است؟

امام علی(ع) درباره اثبات برخي از صفات براي خداوند می فرماید: «خداوند خبر مى دهد؛ اما نه با زبان، سخن مى گويد؛ اما نه با الفاظ، و اراده مى كند؛ اما نه با تصميم گيرى درونى»؛ در واقع اطلاق اين صفات بر ذات خداوند مجرد از عوارض جسمانى و اسباب مادى است؛ چون او نه جسم است و نه ماده. بنابراين اگر مى شنود يا به تمام سخنان و گفته ها علم دارد يا بر تمام حوادث گذشته آگاه است نتيجه شنوايى و اراده اوست.

نفي «تشبيه» از صفات خداوند از زبان امام علی(ع)

امام علی(علیه السلام) چگونه «تشبيه» را از صفات خداوند نفي مي كند؟

امام علی(ع) برای رهایی انسان از پرتگاه «تشبيه» در صفات خداوند می فرماید: «دست وَهْم به دامان كبريائيش نمى رسد تا محدودش سازد، نه حدّ و نهايتى براى اوست و نه انقطاع و پايانى، اشياء به او احاطه ندارند»؛ زیرا وَهْم به معنى قوّه خيال، به مادّه و محسوسات تعلّق دارد و اگر خداوند در وَهم بگنجد بايد مكان، زمان، كيفيّت و كميّتى براى او تصوّر شود؛ حال آنكه ذاتش از اين امور منزّه است. حدّ و نهايت و انقطاع و پايان، همه از اوصاف جسم است و خداوند از جسمانيّت منزّه است.

توحيد ذاتي در قرآن

توحيد ذاتي در قرآن چگونه بيان شده است؟

آیه «لیس کمثله شیء»، تفسيرى از توحید ذاتی می باشد. خداوند هيچ مثل و مانندى ندارد و وجودى است بى نهايت از هر نظر، لذا تصوّر كنه ذات او براى ما غير ممكن است و حدیث معروف «ما عرفناک حق معرفتک» نیز به این مسئله اشاره دارد. همچنين در عالی ترین وجه به ترسیم یگانگی در سوره توحيد می پردازد؛ «الله اَحَدٌ» كامل ترين توصيف معرفة الله است؛ «الله» اشاره به ذاتى است كه داراى تمام صفات كمال است و «اَحَدْ» اشاره به نفى تمام صفات سلبيه است و «الله الصمد» اشاره اجمالى به تمام صفات ثبوتيه و سلبيه پروردگار می باشد.

تسبيح گفتن موجودات جهان

آيا همه موجودات جهان، تسبيح گوی خداوند هستند؟

موجودات با زبان حال و اسرار شگرف خود، همگى فريادگر تقديس و تنزيه حق و پاك شمردن ذات او از هر عيب و نقص اند؛ اما جمعى از محققان نيز معتقدند كه موجودات مختلف جهان هستى با زبان قال نيز تسبيح او مى گويند؛ چرا كه هر كدام براى خود سهمى از درك و شعور و برنامه اى از تقديس پروردگار دارند و چه مانعى دارد كه هر دو مطلب يعنى زبان حال و زبان قال در بيان اين حقيقت هماهنگ گردد.

صفات سلبی خداوند از زبان امام علي(ع)

امام علی(علیه السلام) در خطبه 182 «نهج البلاغه» به كدام صفات سلبی خدا اشاره نموده است؟

امام علی(ع) در بیان صفات سلبی خداوند می فرماید: «با فكر و عقل ژرف انديش درك نمى شود و هيچ گاه عطا و بخشش، از دارايى او نمى كاهد، نه با چشم مى بيند [زيرا جسم نيست] و نه در مكانى محدود مى شود [چون محدوديت مكانى، از ويژگى هاى اجسام است]، نه همتا و همسری دارد و نه در آفرينش نياز به وسيله اى دارد، ...». بر اساس سخن امام(ع)، خداوند از همه اين امور منزّه است و اینها همه از نامتناهى بودن ذات پاكش سرچشمه مى گيرند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ الصّادقُ عليه السّلام :

مَنْ دَمِعَتْ عَيْنُهُ فينَا دَمْعَةً لِدَمٍ سُفِکَ لَنا اَوْ حَقٍّ لَنا نُقِصْناهُ اَوْ عِرْضٍ اُنْتُهِکَ لَنا اَوْلاَِحَدٍ مِنْ شيعَتِنا بَوَّاءهُ اللّهُ تَعالى بِها فِى الْجَنَّةِ حُقُباً.

امالى شيخ مفيد، ص 175